Ol49

Lokomotywa parowa Ol49
Producent	Fablok Chrzanów
Lata budowy	1951–1954
Układ osi	1'C1'
Wymiary
Masa pustego parowozu	125 400 kg
Masa służbowa	144 900 kg
Długość	12 840 mm
Długość z tendrem	20 675 mm
Wysokość	4 548 mm
Rozstaw osi skrajnych	10 250 mm
Średnica kół napędnych	1750 mm
Średnica kół tocznych	850 mm
Napęd
Trakcja	parowa
Typ tendra	25D49
Ciśnienie w kotle	16 at
Powierzchnia ogrzewalna kotła	162,9 m²
Powierzchnia przegrzewacza	72,9 m²
Powierzchnia rusztu	3,7 m²
Średnica cylindra	500 mm
Skok tłoka	630 mm
Parametry eksploatacyjne
Moc znamionowa	1290 KM (949 kW)
Maksymalna siła pociągowa	12 500 kG
Prędkość konstrukcyjna	100 km/h
Multimedia w Wikimedia Commons

Ol49 – oznaczenie parowozu osobowego budowanego w latach 1951–1954 w Fabryce Lokomotyw im. F. Dzierżyńskiego w Chrzanowie. Wyprodukowano 112 sztuk dla PKP i 4 sztuki na eksport do Korei Północnej.

Lokomotywy parowe tej serii przeznaczone były do obsługi pociągów osobowych i lekkich pociągów pospiesznych. Miały zastąpić przedwojenne parowozy Ok1 i Ok22. Jest to najmłodszy wyprodukowany w Polsce parowóz pasażerski – pierwszy wyjechał z fabryki w grudniu 1951.

Są wyposażone w duży zapas wody (25 tys. litrów) i węgla (12 ton). Prędkość maksymalna „oelki” to 100 km/h. Kilka sztuk z parowozowni Olsztyn i Toruń przerobiono z opalania węglem na opalanie mazutem.

Do dziś zachowało się 38 sztuk parowozów Ol49, większość z nich to tylko „zimne” eksponaty lub pomniki techniki. Jeszcze w latach 90. XX w. stacjonowały m.in. w Żaganiu, Przeworsku, Sierpcu i Jarocinie.

Od dawna słynie z nich Parowozownia Wolsztyn. Utrzymuje się tutaj czynne parowozy Ol49-59 i Ol49-69 ex. Ol49-99, oba z wydłużonymi okresami międzynaprawczymi. Naprawa rewizyjna parowozu Ol49-59 trwała od końca 2017 do maja 2018. Od 15 grudnia 2013 do 31 marca 2014 obieg parowozowy kursował pomiędzy Lesznem a Wolsztynem w planie pociągów osobowych Kolei Wielkopolskich. 15 maja 2017 został wznowiony ruch lokomotyw parowych na linii ze Zbąszynka do Leszna i z Wolsztyna do Poznania^[1]. Po naprawie czynny jest Ol49-69^[2].

W Chabówce sprawny do maja 2007 był parowóz Ol49-100. Parowóz został odstawiony^[3] z powodu przekroczonego terminu rewizji kotła^[4].

Z Belgii do Polski wrócił parowóz Ol49-12, który przechodzi rewizję kotła^[5][6].

Masa napędna Ol49 była zdecydowanie większa niż TKt48, „oelki” nie dysponowały więc tak dobrym przyśpieszeniem jak „tekatka”. Natomiast przy prędkości ustalonej, po rozpędzeniu, mogły prowadzić składy o masie do 300 ton ze swoją maksymalną prędkością konstrukcyjną. Bieg ich był spokojny, na dobrym torze do prędkości maksymalnej 100 km/h. Wydajność kotła była dobrze dobrana dla mocy maszyny parowej, nie obserwowało się zjawiska wyczerpania kotła. Niektóre „oelki” miały suwaki Trofimowa z rozsuwnymi tarczami, co wymagało innego sterowania podczas jazdy niż przy rozrządzie klasycznym (suwakach klasycznych). Prowadzenie ciężkich składów lub trudny profil linii wymagały zwiększenia napełniania cylindrów, z czym wiązało się zwiększone zapotrzebowanie na parę, co zwiększało wysiłek fizyczny załogi parowozu z uwagi na ręczne zarzucanie węgla na ruszt. Podczas jazdy tendrem naprzód prędkość konstrukcyjna była ograniczona do 50 km/h.

Maksymalna siła wynosi 12 500 kG. Opalany lepszym gatunkiem węgla Ol49 mógł ciągnąć na torze poziomym składy osobowe (wag. 4-osiowe) o masie 400 ton z prędkością 100 km/h, lub 905 ton – 80 km/h. Na wzniesieniach 14‰ skład 155-tonowy osiągał 70 km/h. W porównaniu do lokomotyw spalinowych (np. SP42) miała lepsze osiągi i właściwości trakcyjne^[7].

• tender: 25D49
• masa parowozu:
  • próżnego: 75,1 Mg
  • w stanie roboczym: 83,25 Mg
  • w stanie próżnym z tendrem: 125,4 Mg
  • w stanie roboczym z tendrem: 145,25 Mg
  • napędna: 51,3 Mg
• nacisk osi w stanie roboczym:
  • napędnej: 17,1 Mg
  • wiązanej 1.: 17 Mg
  • wiązanej 3.: 17,2 Mg
  • tocznej przedniej: 14,9 Mg
  • tocznej tylnej: 16,7 Mg
• odstęp między osiami skrajnymi: 10 250 mm
• ruszt:
  • długość: 2420 mm
  • szerokość: 1582 mm
• palenisko:
  • długość: 2420 mm
  • szerokość: 1532 mm
  • wysokość: 1565,4 mm
  • powierzchnia: 3,7 m²
• płomieniówki:
  • liczba: 102 szt.
  • średnica wewnętrzna: 46 mm
  • średnica zewnętrzna: 51 mm
  • długość między ścianami sitowymi: 4 815 mm
• powierzchnia ogrzewalna: 70,9 m²
• płomienice:
  • liczba: 38
  • średnica wewnętrzna: 125 mm
  • średnica zewnętrzna: 133 mm
  • długość między ścianami sitowymi: 4 815 mm
• całkowita powierzchnia ogrzewalna bez przegrzewacza 159,4 m²
• przegrzewacz Schmidta
  • rozrząd Heusingera

Uwagi:

1. Ol49-99 posiada fałszywe oznaczenie Ol49-69 nadane podczas naprawy głównej w 2001 roku.

2. Ol49-111 został rozłożony na części w 2007 roku w celach naprawy (która się nie odbyła) i nie wiadomo na ten moment o dalszych losach parowozu.

• 
  Ol49-12
• 
  Ol49-44 w Chabówce
• 
  Ol49 w Korszach
• 
  Ol49-50 w Toruniu
• 
  tender parowozu Ol49-82
• 
  Kabina parowozu Ol49
• 
  Ol-49 po remoncie na terenie parowozowni Toruń Kluczyki
• 
  Ol49-69 na stacji Żukowo Wschodnie, 2019
• 
  Ol49-59 podczas Parady Parowozów w Wolsztynie

• J. Fijałkowski i W. Kowalewski, 1959, Charakterystyki Normalnotorowych Pojazdów Trakcyjnych, Wydawnictwa Komunikacyjne

• Ol49 na stronie parowozy.com.pl
• Pojazdy Komunikacji – Parowóz Ol 49