Norbertine Bresslern-Roth

Data i miejsce urodzenia	13 listopada 1891 Graz
Data i miejsce śmierci	30 listopada 1978 Graz
Narodowość	austriacka
Dziedzina sztuki	malarstwo, grafika, linoryt
Multimedia w Wikimedia Commons

Norbertine Bresslern-Roth (ur. 13 listopada 1891 w Grazu, zm. 30 listopada 1978 tamże) – austriacka malarka i graficzka, znana z użycia techniki linorytu, uważana za najważniejszą malarkę zwierząt swojego czasu^[1].

Urodziła się 13 listopada 1891 w Grazu jako córka niezamężnej gospodyni domowej. Wychowywała się w skromnych warunkach w domu matki i ciotki^[2]. Już w dzieciństwie była entuzjastką zwierząt i uwielbiała obserwować je w ogrodzie^[2]:

Wcześnie ujawnił się jej talent artystyczny^[3]. Za radą swojego ówczesnego nauczyciela rozpoczęła naukę w szkole artystycznej Graz Landeskunstschule pod kierunkiem Alfreda Schröttera von Kristelli^[4] i uczyła się tam w latach 1901–1911^[5]. W lecie 1909 i 1910 kontynuowała naukę w szkole sztuki zwierzęcej (Tiermalschule) w Dachau pod kierunkiem Hansa von Hayeka^[4]. W 1911 rozpoczęła studia w Wiedniu, wpierw w prywatnej szkole dla dziewcząt kierowanej przez Ferdynanda Schmutzera^[5], a później jako prywatna studentka^[6] w jego pracowni na wiedeńskiej Akademii Sztuk, która oficjalnie pozostała zamknięta dla kobiet do 1921^[1][5]. W 1912 wygrała srebrny medal na wystawie zorganizowanej w jej rodzinnym mieście, Grazu^[3]. W 1914 sukces odniosła jej wystawa w Wiedeńskiej Secesji^[6]. Do 1916 kontynuowała naukę w szkole Schmutzera, a później powróciła do Grazu jako niezależna artystka^[6][7]. Zamieszkała z matką w skromnym domu przy Langegasse 29a i w nim pozostała do końca życia^[2]. Jej mieszkanie pod tym adresem upamiętnia tablica umieszczona na ścianie budynku^[1].

W 1919 poślubiła Georga Rittera von Bresslern und Sternau, którego poznała w trakcie studiów wiedeńskich. Był wielkim zwolennikiem jej pracy i pomógł jej rozwinąć karierę. W tym samym roku została członkiem grupy Werkbundes Freiland, która pod kierownictwem Fritza Silberbauera zajmowała się również promocją artystek^[4].

Od 1920 stała się pionierką linorytu, techniki, którą z biegiem lat doskonaliła. Oprócz malowania zwierząt zasłynęła jako ilustratorka książek szkolnych i dla dzieci. Tworzyła również gobeliny i miniatury z kości słoniowej^[4] oraz akty^[5]. Szybko osiągnęła sukces, jej obrazy dobrze się sprzedawały, a wystawy w kraju i za granicą cieszyły się dużą frekwencją^[4][8].

W 1928 (lub 1927^[6]) odbyła podróż studyjną do Afryki Północnej. Obserwowana tam przyroda wywarła ogromny wpływ na jej przyszłą twórczość. Szkice, fotografie, akwarele i gwasze, które tam stworzyła, stały się źródłem inspiracji dla jej przyszłych dzieł sztuki^[2][3][4].

W 1936 Bresslern-Roth otrzymała Austriacką Nagrodę Państwową^[4], ale już dwa lata później, w 1938, została usunięta ze Związku Austriackich Artystek (Vereinigung der Künstlerinnen Österreichs) z powodów rasistowskich (nie porzuciła męża, który – według prawa nazistowskiego – był pół-Żydem)^[5].

Choć szczyt jej kariery przypadł na lata 20. i 30. XX w., tysiące ludzi oczekiwało na jej wystawę w Grazu w 1952^[3].

Zmarła w swoim rodzinnym mieście 30 listopada 1978^[4].

Centralne miejsce w jej twórczości zajmują zwierzęta przedstawione we wszystkich aspektach. Artystka przez całe życie należała do towarzystw opieki nad zwierzętami, obserwowała je w ogrodzie i hodowała w mieszkaniu. W czasie studiów w Wiedniu chętnie odwiedzała zoo w Schönbrunn. Następnie wraz z mężem odwiedziła wiele europejskich miast, wykorzystując ich ogrody zoologiczne jako źródło inspiracji i motywów. Po podróży do Libii w 1928 czerpała z tego doświadczenia, przedstawiając swój wyidealizowany obraz symbiotycznej relacji między człowiekiem a zwierzęciem^[2].

We wczesnych latach malarka poświęciła się również przedstawianiu ludzi, ale w późniejszych obrazach skupiła się wyłącznie na motywach zwierzęcych. Już jako młoda artystka potrafiła nadać swoim pracom szczególną dynamikę i dramaturgię oraz z wielką wrażliwością oddawać naturę każdego zwierzęcia^[7]. W swoich dziełach nigdy nie była zainteresowana tylko wiernym oddaniem formy, choć była w tym znakomita. Za pomocą zwierząt starała się raczej wyrazić emocje. Zmieniała kolorystykę od monochromatycznych kompozycji po silnie kontrastujące^[9].

Jest jedną z pierwszych artystek, które pracowały z linorytem. Łatwiejszy w obróbce linoryt pozwala na tworzenie atrakcyjnych efektów kolorystycznych. W ciągu trzydziestu lat pracy w tej technice Bresslern-Roth stworzyła 250 prac. Widoczne są w nich wpływy secesji, a także sztuki japońskiej^[10].

Z biegiem lat Norbertine Bresslern-Roth coraz bardziej interesowała się malarstwem olejnym. Charakterystyczne dla jej twórczości jest wykorzystanie juty o szerokich oczkach jako podłoża pod farbę olejną. Szorstka faktura juty pozwalała na przenikanie się kolorów, zmiękczała kontury, znakomicie uwypuklając treść obrazów^[5][6][7].

Jej dzieła z okresu nazizmu sa obecnie interpretowane jako skryta krytyka reżimu^[5][7].

• 1912 – Srebrny Medal Miasta Graz
• 1921 – Austriacka Nagroda Państwowa
• 1922 – Złoty Medal Miasta Graz
• 1925 – Austriacka Nagroda Państwowa
• 1931 – Austriacka Nagroda Państwowa
• 1932 – tytuł Profesora
• 1934 – Nagroda Honorowa Miasta Wiednia i Medal Honorowy Joaneum
• 1936 – Austriacka Nagroda Państwowa
• 1968 – Krzyż Honorowy Zasłużonych dla Nauki i Sztuki.
• 1971 – Nagroda uznania bundeslandu Styria w dziedzinie sztuk pięknych
• 1972 – Pierścień Honorowy Miasta Graz

• Ehering der Stadt Graz
• Przykładowe dzieła artystki (zamknięta aukcja)