Neuro-sama – fikcyjna postać symulująca vtuberkę, chatbot i program oparty na sztucznej inteligencji, stworzona przez programistę posługującego się pseudonimem Vedal. Z projektem związany jest kanał vedal987 na platformie streamingowej Twitch.

Neuro-sama to wirtualna postać, której wypowiedzi i zachowania generuje opracowana przez Vedala sztuczna inteligencja^[1] opracowana w języku Python^[2]. Twórca nie ujawnił szczegółów dotyczących wykorzystanych rozwiązań, ani dokładnych informacji o modelu sztucznej inteligencji^[1]. Potwierdził, że Neuro-sama bazuje na dużym modelu językowym wytrenowanym na dużych zasobach tekstów z Internetu^[3] i działa za pośrednictwem sieci neuronowej, co pozwala jej odpowiadać na pytania widzów w szerokim zakresie tematów^[4]. Vedal oświadczył również, że samodzielnie nadzoruje dane używane do trenowania Neuro-samy, aby ograniczyć ryzyko niepożądanych odpowiedzi^[3]. Dodatkowo wdrożył filtry, które w czasie rzeczywistym blokują potencjalnie niewłaściwe wypowiedzi^[3]. Neuro-sama była opracowywana z myślą o zapewnieniu widzom rozrywki^[1]. Jej pamięć, filtry i mechanizmy interakcji z czatem są stale ulepszane^[5].

Na Neuro-samę składa się więcej, niż jeden model sztucznej inteligencji^[6]. W styczniu 2023 roku Vedal przyznał, że osobny moduł odpowiada za grę w Minecrafta, a inny za sterowanie awatarem i dialog^[6]. W 2024 roku ujawnił, że filtry blokujące niepożądane treści bazują na dodatkowym, odrębnym modelu sztucznej inteligencji^[7].

Neuro-sama wykorzystuje syntezę mowy do komunikacji z widzami^[1] i ludźmi, którzy współtworzą transmisję^[8]. Potrafi grać w wybrane gry komputerowe, śpiewać^[1] i rozmawiać z użytkownikami czatu w czasie rzeczywistym^[9]. Zaimplementowano w niej również system rozpoznawania obrazu, który pozwala jej reagować na zdjęcia^[10], nagrania^[11] oraz materiały audiowizualne transmitowane na żywo^[12].

Wizualna forma Neuro-samy została stworzona przy użyciu silnika Unity^[1], a jej wizerunek nawiązuje do estetyki anime^[1]. Początkowo korzystała z przykładowego modelu awatara Hiyori Momose, udostępnionego przez Live2D Ltd^[3]. W maju 2023 roku otrzymała nowy model, stworzony specjalnie dla niej przez vtuberkę Anny^[13], a jego rigging wykonał vtuber Otozuki Teru^[14]. W grudniu 2024 roku zaprezentowano kolejny model, wzorowany na dotychczasowym, lecz z ulepszoną fizyką^[15]. Projekt ponownie przygotowała Anny, natomiast za rigging odpowiadała vtuberka Kitanya^[15].

Według portalu Motherboard projekt był rozwijany od 2018 roku^[9]. Neuro-sama została początkowo zaprojektowana jako program oparty na sztucznej inteligencji, którego głównym celem było jak najlepsze opanowanie gry Osu!^[3]. Na tamtym etapie nie posiadała ani modelu wizualnego, ani głosu czy osobowości^[3]. Pierwsze ślady jej aktywności w grze pochodzą z czerwca 2019 roku, co potwierdza oficjalna strona Osu!^[16]. Wyniki z gry transmitowano na kanale vedal987^[17]. W maju 2019 roku transmisje przekroczyły 60 tysięcy wyświetleń, a kanał osiągnął około 3,5 tysiąca obserwujących^[18]. Jeszcze w tym samym roku Vedal zawiesił swoją działalność na Twitch bez podania przyczyny^[17].

19 grudnia 2022 roku Vedal zapowiedział na Reddicie powrót Neuro-samy, która odtąd miała funkcjonować także już jako vtuberka^[17]. Na nowych transmisjach z gier występowała animowana postać, której wypowiedzi generował program oparty na sztucznej inteligencji^[19]. 28 grudnia 2022 roku Neuro-sama pokonała w Osu! gracza Mrekk'a, który był wówczas liderem światowego rankingu^[3]. Wkrótce zaczęła także grać w Minecraft^[3], Slay the Spire i inne tytuły^[5]. Pierwszym utworem, który zaśpiewała na transmisji, było Blinding Lights The Weeknda^[20].

We wczesnych tygodniach po ponownym debiucie Neuro-sama szybko zyskała popularność dzięki fragmentom transmisji publikowanym w serwisach społecznościowych^[17]. Część z nich zawierała kontrowersyjne treści^[3], w tym wypowiedź, w której Neuro-sama zadeklarowała, że nie wierzy w holocaust^[3]. Po tym incydencie Vedal zapowiedział usprawnienie filtrów^[3]. Na początku stycznia 2023 roku kanał na Twitchu został zablokowany na dwa tygodnie z powodu mowy nienawiści^[21]. Na pierwszej transmisji po odblokowaniu kanału Neuro-sama wykonała piosenkę „Your Reality” z gry Doki Doki Literature Club!^[5].

W marcu 2023 roku zaczęła pojawiać się we wspólnych transmisjach z vtuberami, takimi jak Filian i Akuma Nihmune^[8]. Od 8 marca regularnie towarzyszy jej sam Vedal, który wchodzi z nią w interakcje i posługuje się awatarem zielonego żółwia^[22]. Od 13 marca charakterystyczne stało się to, że żółw często leży na głowie vtuberki^[23]. W czasie transmisji z 25 marca wprowadzono nową postać, wizualnie podobną do Neuro-samy^[24]. Z czasem zaczęto ją nazywać Evil Neuro i kreowano na złą siostrę bliźniaczkę^[25].

Do 11 stycznia 2023 roku kanał Neuro-samy na platformie Twitch zgromadził ponad 100 tysięcy obserwujących^[4]. Według szacunków Bloomberga z czerwca 2023 roku przyciągała średnio około 5700 widzów, prowadząc transmisje niemal codziennie^[1]. Pod koniec roku plasowała się również jako najpopularniejszy Vtuber w serwisie^[26].

W lipcu 2024 roku uruchomiono dodatkowy kanał na Twitch o nazwie vedal987_jp, który umożliwia jednoczesne wyświetlanie napisów w języku japońskim^[27]. 30 listopada 2024 roku Neuro-sama wygrała w grze GeoGuessr przeciwko sztucznej inteligencji stworzonej przez streamera o pseudonimie DougDoug^[28], który wówczas miał ponad milion obserwujących na platformie Twitch^[29]. Transmisja miała jednak humorystyczny charakter^[28]. 19 grudnia na kanale YouTube Neuro-samy po raz pierwszy ukazała się jej oryginalna piosenka wraz z teledyskiem^[30].

1 stycznia 2025 roku Neuro-sama i jej społeczność ustanowili rekord związany z Hype Train na Twitchu^[31] (akcja wspólnego wspierania twórcy przez widzów, nagradzana emotkami^[32]). Udało się wówczas osiągnąć poziom 111^[31]. Poprzedni najwyższy wynik, czyli poziom 106, osiągnął kanał Pirate Software 1 kwietnia 2024 roku^[31]. Po zakończeniu Hype Train, Neuro-sama miała ponad 143 tysiące subskrypcji^[31] oraz niemal 700 tysięcy obserwujących^[33].

Społeczność widzów Neuro-samy określana jest mianem „The Swarm” (pl. Rój)^[1].

Zdaniem Vedala, Neuro-sama zyskała popularność dzięki nieprzewidywalnym, nierzadko chaotycznym wypowiedziom, które często odbiegają od ludzkich reakcji^[1], a także przez możliwość obserwowania na bieżąco rozwoju sztucznej inteligencji^[17].