Necpaly
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kraj | |||||
| Powiat | |||||
| Starosta |
Peter Majko[1] | ||||
| Powierzchnia |
42,17[2] km² | ||||
| Wysokość |
500[3] m n.p.m. | ||||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|||||
| Nr kierunkowy |
+421 43[3] | ||||
| Kod pocztowy |
038 12[3] | ||||
| Tablice rejestracyjne |
MT | ||||
Położenie na mapie kraju żylińskiego  | |||||
Położenie na mapie Słowacji  | |||||
| 48°59′08,22″N 18°58′03,30″E/48,985617 18,967583 | |||||
| Strona internetowa | |||||
Necpaly – wieś (obec) w północnej Słowacji, w powiecie Martin, w kraju żylińskim.
Położenie
Wieś położona jest we wschodniej części Kotliny Turczańskiej, u zachodnich podnóży Wielkiej Fatry. Zabudowania wsi rozłożone są u wylotu Doliny Necpalskiej, po obu stronach Necpalskiego Potoku.
Historia
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1266 r.[6], jednak jak wskazują przypadkowe znaleziska archeologiczne, tereny te zamieszkane były już znacznie dawniej. W katastrze wsi znaleziono m.in. brązowe i złote przedmioty z końca epoki brązu, zaliczane do kultury łużyckiej, zaś u podnóży Brotnicy (836 m n.p.m.) na południe od wsi odkryto ślady osadnictwa z okresu rzymskiego, wiązanego z kulturą puchowską.
Wieś należała początkowo do Necpalskich, a od XVI do XIX w. do rodziny Justhów. Ci drudzy, związani z prądami reformacyjnymi, założyli w Necpalach ewangelicką łacińską szkołę średnią, a później gimnazjum artykularne (istniejące w latach 1592-1834), dzięki czemu wieś stała się głównym ośrodkiem protestantyzmu w Turcu. Już w XVIII w. powstała we wsi papiernia, pracująca do 1924 r., działały też tartak i browar. Mieszkańcy trudnili się rolnictwem i rzemiosłem, natomiast z końcem XIX w. zaznaczyła się intensywna emigracja zarobkowa.
W 1944 r. w czasie słowackiego powstania narodowego w Necpalach mieścił się sztab 5. związku taktycznego wojsk powstańczych. Wieś była ostatnią miejscowością w Kotlinie Turczańskiej, oddaną wojskom niemieckim przez wycofujących się w góry powstańców. Okres ten i liczne ofiary faszystów upamiętnia w Necpalach kilka pomników i tablic pamiątkowych.
Przypisy
- ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-11-09]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 42,17S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ a b c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Necpaly - História. [w:] E-OBCE.sk [on-line]. TERRA GRATA. [dostęp 2017-11-09]. (słow.).
Bibliografia
- Hochmuth Zdenko a kolektív: Veľká Fatra. Turistický sprievodca ČSSR č. 3, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1980;
- Vavrík Bartolomej i in.: Turiec. Turistický sprievodca, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1986;
- Malá Fatra - Martinské hole. Turistická mapa 1:50 000. Edícia turistických máp č. 121, wyd. VKÚ Harmanec 1993. ISBN 80-85510-10-3;
