Morska Brygada Obrony Narodowej
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Nazwa wyróżniająca | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
ppłk Edmund Śmidowicz |
| Ostatni |
ppłk Stanisław Brodowski |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa obrona Wybrzeża bitwa o Kępę Oksywską | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość |
Dowództwo Floty |
Morska Brygada Obrony Narodowej – brygada Obrony Narodowej Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej.
Historia brygady
Morska Brygada Obrony Narodowej została sformowana na podstawie rozkazu szefa Kierownictwa Marynarki Wojennej z dnia 30 czerwca 1937 roku. Organizatorem i pierwszym dowódcą brygady został podpułkownik Edmund Śmidowicz. Latem tego roku zostało utworzone dowództwo brygady, a jesienią cztery bataliony ON wchodzące w jej skład. Od 8 września 1937 roku dowódca brygady łączył swoje obowiązki z funkcją zastępcy dowódcy Obrony Wybrzeża Morskiego do spraw lądowych. W tym samym miesiącu nastąpiła zmiana na stanowisku dowódcy brygady. Nowym dowódcą Morskiej Brygady ON został pułkownik dyplomowany Józef Sas-Hoszowski. Brygada została bezpośrednio podporządkowana dowódcy Floty, a pod względem wyszkolenia taktycznego, dowódcy 16 Pomorskiej Dywizji Piechoty w Grudziądzu. Z kolei dowódca brygady był, pod względem wyszkolenia taktycznego, przełożonym wszystkich oddziałów wojska wchodzących w skład Marynarki Wojennej włącznie z morskimi batalionami strzelców i załogą Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte.
Pokojowa organizacja Morskiej Brygady ON w latach 1937-1938
- dowództwo Morskiej Brygady Obrony Narodowej w Gdyni
- I Gdyński batalion ON w Gdyni – mjr Stanisław Zaucha
- II Gdyński batalion ON w Gdyni – mjr Władysław Sikorski
- Kartuski batalion ON w Kartuzach – kpt. Marian Mordawski
- Kaszubski batalion ON w Pucku
19 marca 1938 roku, w Gdyni, została przeprowadzona koncentracja Morskiej Brygady ON, w której wzięło udział 1200 żołnierzy. W maju 1938 roku brygada została podporządkowana, pod względem inspekcji, generałowi do prac przy GISZ, generałowi brygady Władysławowi Bortnowskiemu.
W maju 1939 roku Dowództwo Morskiej Brygady ON zostało przeformowane na etat dowództwa brygady typu I, a bataliony ON: I Gdyński i Kartuski na etat batalionu ON typu IV[1].
W lipcu 1939 roku dotychczasowe Dowództwo Morskiej Brygady ON zostało przeformowane w Dowództwo Lądowej Obrony Wybrzeża. Dotychczasowy dowódca brygady został przeniesiony na stanowisko dowódcy Warszawskiej Brygady ON. Na stanowisko dowódcy Lądowej Obrony Wybrzeża został wyznaczony pułkownik Stanisław Dąbek.
Równocześnie, w węższym składzie osobowym, zostało utworzone nowe Dowództwo Morskiej Brygady ON. Dowódcą brygady został podpułkownik Stanisław Brodowski, dotychczasowy zastępca pułkownika Sas-Hoszowskiego. Stanowisko szefa sztabu brygady zachował major Jan Szymonowicz[2].
28 lipca 1939 roku wydano rozkazy w sprawie utworzenia III Gdyńskiego Batalionu ON oraz reorganizacji II Gdyńskiego Batalionu ON i Kaszubskiego Batalionu ON na bataliony typu IV. Do 31 sierpnia 1939 roku organizacja III Gdyńskiego Batalionu ON nie została zakończona.
Organizacja i obsada personalna Morskiej Brygady ON w sierpniu 1939 roku
- dowództwo Morskiej Brygady ON
- oddział zwiadowców
- I Gdyński batalion Obrony Narodowej
- II Gdyński batalion Obrony Narodowej
- III Gdyński batalion Obrony Narodowej
- Kartuski batalion Obrony Narodowej
- Kaszubski batalion Obrony Narodowej
Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” na bazie Dowództwa Morskiej Brygady ON, 2 Morski batalion strzelców w Gdyni mobilizował Dowództwo Lądowej Obrony Wybrzeża. Ten sam batalion strzelców był jednostką mobilizującą dla dwóch nowych jednostek, a mianowicie: 3 i 4 Morskiego Batalionu Strzelców. Dowództwo Lądowej Obrony Wybrzeża oraz 3 i 4 morskie bataliony strzelców były formowane w mobilizacji alarmowej, w grupie jednostek oznaczonych kolorem zielonym. Zawiązkami dla 3 i 4 morskich batalionów strzelców były I Gdyński batalion ON i Kartuski batalion ON. Ponadto 2 Morski batalion strzelców odpowiadał za mobilizację materiałową II Gdyńskiego batalionu ON, który pozostawał na etacie pokojowym. Podobnie było w przypadku Kaszubskiego Batalionu ON, który pozostawał na etacie pokojowym, a za jego mobilizację materiałową odpowiadał 1 Morski batalion strzelców w Wejherowie. Dla III Gdyńskiego batalionu ON nie zdążono wydać tabel mobilizacyjnych.
Obsada personalna Dowództwa
Dowódcy brygady:
- ppłk Edmund Śmidowicz (1937)
- płk dypl. Józef Sas-Hoszowski (IX 1937 - VII 1939)
- ppłk piech. Stanisław Brodowski (VII - IX 1939)
Zastępca dowódcy brygady:
- ppłk piech. Stanisław Brodowski
Przypisy
- ↑ Kazimierz Pindel, Obrona Narodowa 1937–1939 s. 46-47, autor nie wyjaśnia według jakiego etatu w maju 1939 roku zostały przeformowane bataliony ON: II Gdyński i Kaszubski.
- ↑ Kazimierz Pindel, Obrona Narodowa 1937–1939 s. 47. W literaturze przedmiotu funkcjonuje pogląd, że płk Stanisław Dąbek dzielił funkcję dowódcy Lądowej Obrony Wybrzeża ze stanowiskiem dowódcy Morskiej Brygady ON.
Bibliografia
- Gdynia 1939. Relacje uczestników walk lądowych, wstęp, wybór i komentarze Wacław Tym i Andrzej Rzepniewski, Gdańsk 1979, ISBN 83-215-7187-5.
- Kazimierz Pindel, Obrona Narodowa 1937–1939, Warszawa: Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979, ISBN 83-11-06301-X, OCLC 69279234.
- Ryszard Rybka, Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny "W" i jego ewolucja, Kamil Stepan, Warszawa: Oficyna Wydawnicza "Adiutor", 2010, ISBN 978-83-86100-83-5, OCLC 674626774.
- Tadeusz Böhm, Bataliony Obrony Narodowej w Wielkopolsce w latach 1936–1939 i ich rola w Kampanii Wrześniowej, Poznań: Sorus, 1996, ISBN 83-87133-01-9, OCLC 830126196.
- Tadeusz Jurga: Wojsko Polskie : krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 7, Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939 : organizacja, działania bojowe, uzbrojenie, metryki związków operacyjnych, dywizji i brygad. Warszawa : Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1975.
- Władysław Steblik, Armia „Kraków” 1939, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1989, wyd. II, ISBN 83-11-07434-8.