Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
Awers (wzór: 1966–1991) | |
Awers (wzór: od 1991) | |
Rewers (wzór: 1966–1991) | |
Rewers (wzór: od 1991) | |
Baretka Złotego Medalu | |
Baretka Srebrnego Medalu | |
Baretka Brązowego Medalu | |
Ustanowiono | |
---|---|
Dewiza |
ZA ZASŁUGI DLA OBRONNOŚCI KRAJU |
Wielkość | |
Powyżej |
(III RP) Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” |
Poniżej |
inne (resortowe, niepaństwowe, prywatne) według kolejności otrzymania |
Medal „Za zasługi dla obronności kraju” – polskie odznaczenie wojskowe, nadawane przez ministra obrony narodowej.
Charakterystyka
Medal został ustanowiony przez Sejm ustawą z 21 kwietnia 1966 (łącznie z medalem „Za udział w walkach o Berlin”). Według ustawy stanowi uznanie dla osób, które swoją pracą lub działalnością przyczyniły się do rozwoju i umocnienia obronności kraju. Medal może być również nadawany jednostce wojskowej, organizacji społecznej, przedsiębiorstwu, zakładowi lub instytucji. Wraz z odznaką wyróżnienia wręczana jest legitymacja.
Medal posiada trzy stopnie:
- Złoty Medal,
- Srebrny Medal,
- Brązowy Medal.
Zasady nadawania
1966-2022
Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z 25 kwietnia 1966 szczegółowo określało, za co w szczególności można było nadawać osobom medal „Za zasługi dla obronności kraju”. Srebrny medal mógł być nadany osobie nagrodzonej medalem brązowym, jeżeli od jego nadania upłynął co najmniej 3-letni okres. Nadanie medalu złotego mogło nastąpić po upływie co najmniej 5-letniego okresu od nadania medalu srebrnego.
Zasady nadawania medalu zmieniono rozporządzeniem Ministra Obrony Narodowej z 19 kwietnia 1991. Według tego rozporządzenia, medal nadaje się osobom, które:
- wykazały męstwo lub odwagę w bezpośrednim działaniu związanym z obronnością kraju albo osiągnęły bardzo dobre wyniki w realizacji zadań obronnych
- posiadają szczególne zasługi w dziedzinie rozwoju nowoczesnej myśli wojskowej, techniki wojskowej oraz potencjału obronnego, jak również w zakresie szkolenia i wychowania wojskowego
- swoją pracą zawodową lub działalnością w organizacjach społecznych znacznie przyczyniły się do rozwoju i umocnienia systemu obronnego kraju.
Srebrny medal może być nadany osobie wyróżnionej brązowym medalem, jeżeli od jego nadania upłynęły co najmniej trzy lata, a nadanie złotego medalu może nastąpić po upływie co najmniej pięciu lat od nadania srebrnego medalu (od zasad tych można odstąpić w szczególnie uzasadnionych przypadkach). Medal w danym stopniu nadaje się tylko raz.
Medal ten można nadawać również w celu okazania wysokiego uznania rodzicom, którzy wychowali wiele dzieci na wzorowych i ofiarnych żołnierzy (złoty medal – rodzicom, których co najmniej pięcioro dzieci pełniło nienagannie czynną służbę wojskową albo co najmniej troje dzieci pełniło zawodową służbę wojskową; srebrny medal – rodzicom, których troje lub czworo dzieci pełniło nienagannie czynną służbę wojskową).
Na podstawie rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z 25 kwietnia 2012 r. medal może być także nadany jednostkom wojskowym, organizacjom społecznym, przedsiębiorstwom, zakładom i instytucjom, które:
- osiągnęły bardzo dobre wyniki w realizacji zadań obronnych;
- posiadają szczególne zasługi w dziedzinie rozwoju nowoczesnej myśli wojskowej, techniki wojskowej oraz potencjału obronnego, jak również w zakresie szkolenia i wychowania wojskowego.
Od 2022
Ustawa o obronie Ojczyzny uprościła zasady nadawania odznaczenia:
- Medal może być również nadany jednostce wojskowej, organizacji społecznej, przedsiębiorstwu, zakładowi lub instytucji.
- Medal tego samego stopnia może być nadany tylko jeden raz. Osobie, jednostce wojskowej, organizacji społecznej, przedsiębiorstwu, zakładowi lub instytucji, odznaczonej tym medalem nie nadaje się go w stopniu niższym od posiadanego.
Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 26 września 2023 doprecyzowało niektóre aspekty nadawania Medalu, np. te dotyczące nagradzania rodziców żołnierzy (utrzymano zapisy sprzed 2022 r.) i karencji w nadawaniu kolejnych stopni odznaczenia – pięć lat od nadania Medalu niższego stopnia (okres ten może być skrócony w szczególnie uzasadnionych przypadkach, jednak nie krótszy niż 12 miesięcy).
Opis odznaki
Odznaką medalu „Za zasługi dla obronności kraju” był początkowo okrągły medal o średnicy 38 mm, wykonany z metalu złoconego, srebrzonego bądź brązowego i oksydowanego. Na awersie znajdował się rysunek granic Polski, a na jego tle stylizowany orzeł. Wokół rysunku znajdował się napis: ZA ZASŁUGI DLA OBRONNOŚCI KRAJU. Na rewersie umieszczony był poziomo napis: MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ, otoczony napisem: POLSKA RZECZPOSPOLITA LUDOWA.
Od 1991, odznaką medalu jest okrągły złocony, srebrzony lub patynowany na brązowo medal o średnicy 36 mm. Na awersie umieszczony jest hełm rycerski w koronie, otoczony liśćmi akantu, pod nim tarcza, na której jest umieszczony orzeł wojskowy w koronie. W otoku jest napis: ZA ZASŁUGI DLA OBRONNOŚCI KRAJU. Na rewersie umieszczony jest w dwóch wierszach poziomo napis: WOJSKO / POLSKIE.
Wstążka medalu w obu wersjach jest biała, szerokości 38 mm, z pionowym czerwonym pasem szerokości 20 mm pośrodku.
Medal nosi się na lewej piersi w kolejności po orderach i odznaczeniach państwowych i po Medalu „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny”.
Odznaczeni
W 2013 r. Minister ON Tomasz Siemoniak odznaczył 6 Batalion Powietrznodesantowy Brązowym Medalem „Za zasługi dla obronności kraju”[1].
Przypisy
- ↑ Święto spadkobierców Sosabowskiego. mon.gov.pl, 2013-10-04. [dostęp 2013-10-16].
Bibliografia
- Ustawa z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz.U. z 2022 r. poz. 655) – obowiązująca.
- Ustawa z 21 kwietnia 1966 r. o ustanowieniu medalu "Za udział w walkach o Berlin" i medalu „Za zasługi dla obronności kraju” (Dz.U. z 2019 r. poz. 425) – uchylona.
- Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z 25 kwietnia 1966 r. w sprawie zasad i trybu nadawania medalu "Za udział w walkach o Berlin" i medalu „Za zasługi dla obronności kraju” oraz wzorów odznak tych medali i sposobu ich noszenia (Dz.U. z 1966 r. nr 14, poz. 89) – nieaktualne.
- Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z 27 maja 1969 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zasad i trybu nadawania medalu "Za udział w walkach o Berlin" i medalu „Za zasługi dla obronności kraju” oraz wzorów odznak tych medali i sposobu ich noszenia (Dz.U. z 1969 r. nr 18, poz. 138) – nieaktualne.
- Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z 19 kwietnia 1991 r. w sprawie zasad i trybu nadawania medalu „Za zasługi dla obronności kraju” oraz wzoru odznaki tego medalu i sposobu jego noszenia. (Dz.U. z 1991 r. nr 39, poz. 170) – nieaktualne.
- Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z 25 kwietnia 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zasad i trybu nadawania medalu „Za zasługi dla obronności kraju” oraz wzoru odznaki tego medalu i sposobu jego noszenia (Dz.U. z 2012 r. poz. 519) – nieaktualne.
- Obwieszczenie Ministra Obrony Narodowej z 3 lipca 2013 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej w sprawie zasad i trybu nadawania medalu „Za zasługi dla obronności kraju” oraz wzoru odznaki tego medalu i sposobu jego noszenia (Dz.U. z 2013 r. poz. 1224) – nieaktualne.
- Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 26 września 2023 r. w sprawie Medalu za zasługi dla obronności kraju (Dz.U. z 2023 r. poz. 2158) – obowiązujące.