Eisspeedway

Lewizja

Lewizja
Ilustracja
Lewizja trwała
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

zdrojkowate

Rodzaj

lewizja

Nazwa systematyczna
Lewisia Pursh
Fl. Amer. Sept. 360. Dec (sero) 1813-Jan 1814[3]
Typ nomenklatoryczny

L. rediviva Pursh[3]

Synonimy
  • Erocallis Rydberg
  • Oreobroma Howell[4][5]
Multimedia w Wikimedia Commons
Lewizja zagłębiona
Lewizja sina

Lewizja (Lewisia) – rodzaj roślin wieloletnich z rodziny zdrojkowatych (Montiaceae). Obejmuje ok. 16[4][6]–20[7] gatunków występujących w zachodniej części kontynentu północnoamerykańskiego[7]. Rosną one zwykle w postaci niewielkich izolowanych populacji w miejscach skalistych lub na rumoszu skalnym w kanionach i na wysoczyznach górskich[4]. Nazwa rodzaju upamiętnia amerykańskiego podróżnika i odkrywcę – Meriwethera Lewisa (1774–1809). Wiele gatunków i mieszańców (zwłaszcza z lewizją zagłębioną) uprawianych jest jako rośliny ozdobne[7]. Rośliny uprawiane są głównie w ogrodach skalnych i przez miłośników sukulentów[4]. Lewizja trwała słynie z odporności (stąd nazwa gatunkowa) – udało się przywrócić do rozwoju rośliny przechowywane długi czas wysuszone w zielnikach[7].

Morfologia

Pokrój
Zwykle niewielkie (do 10 cm) byliny, z grubymi korzeniami i rozetami mięsistych liści[7]. Łodygi płożące lub wzniesione, bezlistne w górze, pojedyncze lub rozgałęzione[4].
Liście
Mięsiste, skupione w przyziemnej rozecie liściowej, u niektórych gatunków obecne są także liście łodygowe, skrętoległe, naprzeciwległe lub okółkowe. Zwykle siedzące, czasem zwężone u nasady. Blaszka jest całobrzega lub ząbkowana[4].
Kwiaty
Pojedyncze lub liczne, zebrane w kwiatostany groniaste lub baldachokształtne wierzchotki. Wsparte trwałymi przysadkami, zwykle wyrastającymi po dwie w węzłach w obrębie kwiatostanu. Mogą one być zielone lub łuskowate, całobrzegie lub ząbkowane, także gruczołowato. W obrębie kwiatostanu kwiaty wyrastają na szypułkach lub są siedzące. Kielich tworzą także trwałe dwie działki, rzadko jest ich więcej (do 9). Płatków korony jest zazwyczaj od 5 do 10. Pręcików jest od 1 do 50, podobnie jak zalążków w słupku, który jest rozgałęziony i zwieńczony 2–8 znamionami[4].
Owoce
Torebki otwierające się od nasady ku wierzchołkowi, zawierające od 1 do 50 brązowych lub czarnych nasion[4].

Systematyka

Według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016) jest to rodzaj z rodziny zdrojkowatych (Montiaceae) w obrębie rzędu goździkowców[2]. W niektórych, dawniejszych ujęciach systematycznych klasyfikowany do rodziny portulakowatych (Portulacaceae)[5].

Wykaz gatunków[6][4]

Klasyfikacja w obrębie rodzaju nie jest ustalona i pewna ze względu na dużą zmienność morfologiczną taksonów i łatwość tworzenia przez nie mieszańców[4].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-19] (ang.).
  3. ↑ a b Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian Institution. [dostęp 2013-11-30].
  4. ↑ a b c d e f g h i j Mark A. Hershkovitz, Sean B. Hogan: Lewisia Pursh. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-11-30]. (ang.).
  5. ↑ a b Genus: Lewisia Pursh. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-11-30].
  6. ↑ a b Lewisia Pursh, [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-11-05].
  7. ↑ a b c d e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 88. ISBN 0-333-74890-5.
  8. ↑ a b c d e f g B. Grabowska, T. Kubala: Encyklopedia bylin, tom II, K–Z. Poznań: Zysk i S-ka, 2012, s. 537-538. ISBN 978-83-7506-846-7. (pol.).
  9. ↑ a b c d Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych łacińsko-polski. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 113. ISBN 978-83-925110-5-2.
Quelle: https://pl.wikipedia.org/wiki/Lewizja