Leon Loria
| |
 podpułkownik obserwator
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
1 pułk ułanów legionów polskich |
| Stanowiska |
dowódca eskadry |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
   
| |
Leon Loria (ur. 5 listopada 1883 w Warszawie, zm. 8 kwietnia 1932 w Zakopanem) – polski prawnik, taternik, narciarz i podpułkownik obserwator Wojska Polskiego żydowskiego pochodzenia[1], kawaler Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
Urodził się w rodzinie żydowskiej, jako syn Abrahama (Adolfa) Lorie (Loria) i Felicji Fried[2]. Leon Loria po ukończeniu gimnazjum i uzyskaniu matury w Krakowie rozpoczął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1913 roku obronił doktorat i został koncypientem adwokackim w Nowym Targu.
W latach 1909–1914 dokonał wielu pierwszych wejść w Tatrach, głównie z Mariuszem Zaruskim, Henrykiem Bednarskim, Józefem Lesieckim oraz Stanisławem Zdybem. 23 lipca 1910 roku zdobył z nimi południową ścianę Zamarłej Turni.
Zaliczył również pierwsze zimowe wejścia na takie szczyty jak: Mnich, Zadni Mnich, Mały Kozi Wierch, Wielka Buczynowa Turnia, Banówka, Rohacze, Salatyński Wierch. Leon Loria organizował wiele wypraw narciarskich.
W latach 1911–1914 był prezesem klubu Sekcji Narciarskiej PTT. Brał udział w licznych trudnych wyprawach TOPR-u, w którym służył jako ratownik górski. Wyruszył między innymi w wyprawie po ciało Mieczysława Karłowicza pod Mały Kościelec. Należał do Polowych Drużyn Sokoła[3].
Podczas pierwszej wojny światowej, 5 sierpnia 1914 wstąpił do Legionów Polskich, gdzie służył w 1 pułku ułanów, a następnie w 1 pułku artylerii[4]. Po kryzysie przysięgowym był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej.
Po wojnie, od listopada 1918 do kwietnia 1919 był oficerem ordynansowym Naczelnego Wodza. W tym samym czasie szkolił się w pilotażu we Francuskiej Szkole Pilotów w Warszawie. Od 1 lutego 1920 służył na froncie podczas wojny polsko-bolszewickiej jako obserwator lotniczy w 1 eskadrze wielkopolskiej[4]. Wielokrotnie wsławił się męstwem podczas wojny polsko-bolszewickiej. 17 kwietnia1920 r. dokonał nalotu na bolszewicką piechotę i artylerię w rejonie Szaciłek, „przez co zniewolił ich do zaprzestania w ostrzeliwaniu naszej piechoty. Przed akcją wykonał szereg lotów dalekich poza frontem” (z wniosku o odznaczenie orderem Virtuti Militari). Później wykazał się odwagą pod Borysowem[5].
Po wojnie polsko-bolszewickiej dowodził tą eskadrą, a od sierpnia 1921 – I dywizjonem 1 pułku lotniczego. 15 czerwca 1923 roku został odkomenderowany do Wyższej Szkoły Pilotów w Grudziądzu, w charakterze ucznia–pilota[6]. 31 marca 1924 został mianowany podpułkownikiem ze starszeństwem z 1 lipca 1923 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów aeronautycznych[7]. Od 1925 był zastępcą dowódcy tego pułku. Od 20 października 1926 był komendantem Głównego Portu Lotniczego na Polu Mokotowskim w Warszawie[4]. W 1928 przeszedł do Departamentu Aeronautyki Ministerstwa Spraw Wojskowych. 6 lipca 1929 został zwolniony z zajmowanego stanowiska i oddany do dyspozycji szefa Sztabu Głównego[8]. Z dniem 30 kwietnia 1930 został przeniesiony w stan spoczynku[9] z uwagi na zdrowie[4]. Zmarł 8 kwietnia 1932 roku w Zakopanem[10] na skutek choroby. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie[4] (kwatera B17-8-4)[11].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 3055 – 8 kwietnia 1921[12]
- Krzyż Niepodległości – 24 października 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[13]
- Krzyż Walecznych – dwukrotnie (po raz pierwszy w 1921[14])
- Polowa Odznaka Obserwatora nr 2 „za loty bojowe nad nieprzyjacielem czasie wojny 1918–1920” – 11 listopada 1928[15]
Przypisy
- ↑ Żydzi w szeregach Legionów. wykaz.muzeumpilsudski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-24)]. muzeumpilsudski.pl
- ↑ Drzewo genealogiczne rodziny Loria/Lorie – Dan Hirschberg ics.uci.edu
- ↑ Marek Gałęzowski, Loria Leon, [w:] Na wzór Berka Joselewicza. Sylwetki żołnierzy i oficerów pochodzenia żydowskiego w Legionach Polskich, IPN: Warszawa 2010, s. 470.
- ↑ a b c d e Księga Pamiątkowa 1933 ↓, s. 384.
- ↑ Marek Gałęzowski, Loria Leon, [w:] Na wzór Berka Joselewicza, s. 471.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 45 z 7 lipca 1923 roku, s. 452.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 2 kwietnia 1924 roku, s. 168.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929 roku, s. 185.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 31 marca 1930 roku, s. 121.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 26 października 1933 roku, s. 272.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 9 kwietnia 1921 roku, s. 655.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 251, poz. 335.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 26 stycznia 1922 roku, s. 68.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928 roku, s. 437.
Bibliografia
- Marek Gałęzowski, Loria Leon, [w:] Na wzór Berka Joselewicza. Sylwetki żołnierzy i oficerów pochodzenia żydowskiego w Legionach Polskich, IPN: Warszawa 2010 ISBN 978-83-7629-170-3
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
- Ku Czci Poległych Lotników Księga Pamiątkowa. Marian Romeyko (red.). Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika Poległych Lotników, 1933.
Linki zewnętrzne
- Leon Loria, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2022-02-19].