Laliki

wieś
Krajobraz Lalik
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	żywiecki
Gmina	Milówka
Wysokość	570-800[2] m n.p.m.
Liczba ludności (2018)	957[3]
Strefa numeracyjna	33
Kod pocztowy	34-373[4]
Tablice rejestracyjne	SZY
SIMC	0062283
Położenie na mapie gminy Milówka Laliki
Położenie na mapie Polski Laliki
Położenie na mapie województwa śląskiego Laliki
Położenie na mapie powiatu żywieckiego Laliki
49°32′38″N 19°00′53″E/49,543889 19,014722[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Laliki – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, jedno z pięciu sołectw gminy Milówka o powierzchni 1360 ha i ludności 1025, co daje gęstość zaludnienia równą 75 os./km²^[2]. Jedna z najmłodszych wsi całego regionu: powstała z wyodrębnienia się z miejscowości Szare w 1948^[5][6][7].

Miejscowość jest położona na terenie Międzygórza Jabłonkowsko-Koniakowskiego, na pograniczu Beskidu Żywieckiego i Beskidu Śląskiego, na wysokości 570–800 m n.p.m.^[2]. Leży przy drodze ekspresowej S1 Bielsko-Biała – Zwardoń, w ciągu której znajduje się tunel drogowy Emilia, którego długość wynosi 678 m. Krzyżuje się tu z nią droga wojewódzka nr 943 do Istebnej.

Miejscowość charakteryzuje się rozproszoną zabudową, a domy grupują się w wielu odrębnych przysiółkach. W przysiółku Pochodzita znajduje się drewniany kościółek i cmentarz^[5], natomiast w przysiółku Wołowiec szkoła podstawowa i ośrodek rehabilitacyjno-szkoleniowo-wypoczynkowy^[10].

W miejscowości jest przystanek kolejowy Laliki.

Grupa domów i polana nazwana była od ich właścicieli, rodziny o nazwisku Lalik^[11]. Na teren przysiółka Pochodzita pierwsi osadnicy przybyli w 1720 r. w związku z założeniem tu pańskiego folwarku^[12].

W Lalikach, będących jeszcze częścią miejscowości Szare, na górze Szklanówka pod koniec II wojny światowej rozegrał się finał walk o wyzwolenie Żywiecczyzny. Zimą 1945 r. na terenie wsi Niemcy zbudowali siłami miejscowej ludności w ramach robót przymusowych szereg bunkrów, sieci okopów i innych umocnień, w których bronili się do końca kwietnia. Ślady tych umocnień, m.in. fragmenty tzw. „zębów smoka”, można odnaleźć na terenie Lalik do dziś^[13].

Do 1948 obszar wsi był częścią miejscowości Szare i znany był także jako Szare Gronie^[5][6][7]. W 1948 z Szarego wyodrębniono przysiółki Laliki, Kasperki i Pochodzita tworząc nową wieś. Spośród osiedli do Lalik dołączone zostały Piekło, Stańcówka, Wołowiec, Wełniakówka, Kosarzyska, Rupienka i częściowo Rachowiec. 5 kwietnia 1949 w wykazie zwardońskiej Agencji Pocztowej do gromady Szare Gronie należały osiedla: Piekło, Stańcówka, Rachowiec, Krawce, Laliki, Wełniakówka, Pochodzita, Pańska Łąka, Kosarzyska, Rupienka i Węglarze^[14] mające łącznie 1144 mieszkańców.

W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Laliki, po jej zniesieniu w gromadzie Milówka. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bielskiego.

W miejscowości dobrze kultywowane są tradycyjne zwyczaje ludowe, m.in. aktywne są tu co roku grupy kolędnicze, znane pod nazwą „dziadów”. Nie ma bowiem lepszych dziadów nad dziady z Lalik, corocznie sprawujących ten piękny obrzęd w okolicy Nowego Roku - podawał w 1992 r. Władysław Sosna^[12].

We wsi znajduje się kaplica na Tarlicznem, której pochodzenie datowano na 1688 rok^[5], jednak pochodzi z 1826 roku^[15]. Wybudował ją Szczepan Kuśnierz. Murowana, kryta gontowym dachem z dużym okapem od frontu i nowszą wieżyczką. Wewnątrz ołtarz w stylu ludowego baroku^[13].

W Lalikach-Pochodzitej znajduje się kościół filialny pw. NMP Nieustającej Pomocy - interesujący przykład współczesnej architektury sakralnej. Kaplica, zbudowana z inicjatywy księdza Stanisława Fijałka w 1947 r.^[12] na miejscu starszej, spalonej pod koniec II wojny światowej, została rozbudowana do obecnej postaci w 1965 r. Budowla konstrukcji zrębowej, od wschodu wieża nad nawą. Wewnątrz kościoła wyposażenie, będące dziełem ludowych twórców z Koniakowa i Lalik: Jan Krężelok, Michał Porębski, Ludwik i Franciszek Zawadowie, Franciszek jakus i Franciszek Wojtas^[13]. Kościół znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa śląskiego.

Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi Kościół rzymskokatolicki (parafia Zesłania Ducha Świętego).

• Janusz Krężelok – biegacz
• Magdalena Gwizdoń – biathlonistka
• Czesław Śleziak – polityk SLD
• Łukasz Stawarczyk – aktor^[16]

• Katalog Kościołów Drewnianych – Laliki-Pochodzita
• Strona internetowa o miejscowości