Kugel

‏קוגל‎, ‏קוגעל‎

danie główne, deser
Rodzaj	zapiekanka
Kuchnia	żydowska
Miejsce powstania	Europa Środkowa
Składniki
jajka
Książki w Wikibooks

Kugel, kugiel (jidysz: קוגל kugl lub קוגעל) – typ potraw tradycyjnej kuchni żydowskiej łączących wiele składników w formie zapiekanki^[1]; bywają one rozmaite, a jedynym niezmiennym są jajka^[1]. Kugle dzieli się na słodkie i pikantne^[1]. Mogą być dodatkiem do dania głównego lub deserem^[1].

Tradycyjnym żydowskim daniem jest babka ziemniaczana z cebulką i in. pieczona w piecu. Danie to znane jest również w kuchni polskiej i litewskiej, gdzie do kugla czasem dodaje się też skwarki lub żeberka wieprzowe. W kuchni żydowskiej często przyrządzany z mięsem kaczki.

W Polsce kugel rozpowszechniony jest głównie na Podlasiu, gdzie pojawia się na równi z kartaczami czy kiszką ziemniaczaną. Na Kurpiach znany jest jako „rejbak”; nazwa ta pochodzi od „rejbowania” (od niem. reiben – trzeć), czyli tarcia ziemniaków na tarce^[2]. W okolicach Przedborza, Radoszyc, Fałkowa i Ostrowi Mazowieckiej znany jako kugiel. Tradycyjny kugiel przedborski przygotowywano z tartych kartofli, kawałków tłustego mięsa wieprzowego, jaj, utartej bułki i cebuli, z dodatkiem pieprzu i soli. Żydzi zamiast wieprzowiny stosowali gęsinę^[3]. Jest to także regionalna potrawa w gminie Fałków^[4][5]. Najczęściej przyrządzany z żeberkami wieprzowymi, choć można również wykorzystać inne rodzaje mięsa (np. wołowinę, golonkę). Ze względu na czasochłonność przygotowania pojawia się na stołach głównie z okazji świąt.

Kugel przyrządzany bywa także z makaronu, w kilku wersjach, z różnych rodzajów makaronu, np. na słodko z twarogiem, jajkiem i cukrem, „brązowy kugiel makaronowy” – z cukrem i pieprzem^{[potrzebny przypis]}.