Korytów

wieś
Pałac w Korytowie
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	kłodzki
Gmina	Kłodzko
Wysokość	325-340 m n.p.m.
Liczba ludności (2022)	95[2]
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	57-300[3]
Tablice rejestracyjne	DKL
SIMC	0852855
Położenie na mapie gminy wiejskiej Kłodzko Korytów
Położenie na mapie Polski Korytów
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Korytów
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego Korytów
50°27′22″N 16°36′10″E/50,456111 16,602778[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Korytów (niem. Koritau; 1937–1945 Kartau) – wieś sołecka położona w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Kłodzko^[4]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Korytów jest niewielką wsią położoną w południowo-zachodniej Polsce, w Sudetach, w zachodniej części Kotliny Kłodzkiej. Od Kłodzka, stolicy gminy i powiatu, jest oddalony o 4 km na północny zachód. Wieś na zachodzie graniczy z Ruszowicami, na północy z Piszkowicami i Gołogłowami, na wschodzie z Kłodzkiem, a na południu z Roszycami i Mikowicami^[5].

Warunki naturalne Korytów jest niewielką wsią położoną w pobliżu Kłodzka. Zajmuje lekko falisty obszar na wysokości około 325–240 m n.p.m. rozcięty przez Roszycki Potok i niewielkie prawe dopływy Ścinawki. Otoczenie wsi stanowią użytki rolne położone na bardzo dobrych glebach lessowych. W okolicy nie ma lasów, a jest jedynie dawny park pałacowy o powierzchni ok. 4,6 ha, w którym rośnie sporo starych drzew, głównie buków, dębów, grabów, świerków oraz sosen zwyczajnych i wejmutek. Park jest obecnie zdziczały. W okolicy osady występuje jaspis^[6].

Według danych z 2008 r. wieś zajmowała obszar 2,33 km², co stanowiło 0,92% powierzchni gminy Kłodzko^[7].

Ludność Korytowa na przestrzeni stuleci kształtowała się w następujący sposób^[8]:

Korytów jest niewielką wsią. Najwięcej ludzi zamieszkiwało w niej w czasach dwudziestolecia międzywojennego. Po wojnie wieś wyludniała się mimo korzystnych warunków glebowo-klimatycznych oraz bliskiego położenia Kłodzka.

Korytów należy do najstarszych wsi w okolicy Kłodzka. Powstał w okresie przedlokacyjnym, prawdopodobnie jako typowa słowiańska owalnica, przekształcona z czasem w wielodrożnicę. Nigdy nie było tu kościoła, a mieszkańcy początkowo należeli do parafii w Kłodzku^[9]. Już w 1291 r. król czeski Wacław II nadał dziesięcinę z Korytowa kościołowi w Kłodzku. W XIV istniało tu wolne sędziostwo^[10]. W 1376 r. wymieniony był sędzia Jacob Lywstein (Liebstein), który posiadał swoje dobra w okolicach Korytowa. W 1399 właścicielem wsi był Rembold Ratold (Donig von Zdanic)^[11]. Sędziostwo istniało także wiek później, ale osada stanowiła wówczas lenno zamku kłodzkiego. Okresowo wchodziła także w skład dóbr Hannsa von Tschetterwanga. W końcu XV w. był posiadacz części państwa karpieńskiego – Jacob Stancko, wielokrotnie pojawiający się w dokumentach z lat 1487–1496. W 1499 r. w związku z dobrami, obejmującymi też Korytów wymieniany był Hans von Haugwitz^[12].

Wieś nie była nigdy duża, ponieważ w okolicy znajdują się inne równie stare osady, wobec czego brakowało większego areału pól. W 1653 r. w Korytowie znajdowało się 16 gospodarstw. Na początku XVIII w. we wsi wzniesiono pałac, chociaż sama osada wchodziła w skład większych posiadłości magnackich, należących do czołowych ziemian w hrabstwie kłodzkim. W 1747 r. jego właścicielem był hrabia von Hartig. Mieszkało tu 4 kmieci, 13 zagrodników oraz chałupników. W 1765 r. właścicielem pałacu i wsi był radca handlowy Genedl. Majątek był oszacowany na ok. 13 tys. talarów, a mieszkało w nim 4 kmieci, 9 zagrodników i 7 chałupników, w tym 2 rzemieślników. Z kolei w 1782 r. Korytów należał do hr. Antona von Haugwitz. Oprócz pałacu wieś liczyła 24 domy, a mieszkało w niej 16 zagrodników i chałupników, w tym 4 rzemieślników. Jak widać wieś prawie nie rozwijała się^[16].

W kolejnych latach właściciele często się zmieniali, i tak w 1825 r. był nim Franz Meese, a w 1840 r. Franz Kahlert. Dopiero wówczas wieś nieco rozwinęła się, ponieważ liczyła 30 budynków. Znajdował się tu pałac, folwark i 2 gorzelnie. W folwarku trzymano 590 merynosów, a wśród mieszkańców było 14 tkaczy chałupników, tkających bawełnę. Wieś posiada ładne położenie i interesujące zabytki, ale nigdy nie stała się miejscowością częściej odwiedzaną przez turystów. Wynikało to z jego położenia w najniższej części Kotliny Kłodzkiej, w sąsiedztwie miasta. W 1933 r. zmieniono nazwę wsi na mniej słowiańską w brzmieniu. Podczas II wojny światowej we wsi mieścił się niewielki obóz pracy przymusowej, w którym przebywali robotnicy polscy, przywiezieni głównie z województwa kieleckiego, a zatrudnieni w folwarku^[17].

Po 1945 r. Korytów pozostał niewielką wsią rolniczą. W pałacu i zabudowaniach gospodarczych ulokowano Państwowe Gospodarstwo Rolne, które doprowadziło obiekt do ruiny. Wieś nie posiada wyraźnych perspektyw rozwojowych i przechodzi regres, który przybrał na sile po przemianach ustrojowo-gospodarczych po 1989 r^[17].

Pałac został wykupiony przez Małgorzatę i Michała Adamczewskich, którzy starają się o jego modernizację oraz organizują na jego terenie festyny dla okolicznych mieszkańców^[18].

Galeria:pałac, Nepomucen, dom

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty:

• zespół pałacowy, z XVIII w., przebudowany w drugiej połowie XIX w:
  • park
  • pałac^[19][20]

 Osobny artykuł: Pałac w Korytowie.

inne zabytki:

• barokowa figura św. Jana Chrzciciela z 1726 r., z ozdobnymi kartuszami herbowymi na postumencie, stoi przy wjeździe do parku Druga
• figura stoi koło domu mieszkalnego w pobliżu bramy gospodarczej pałacu
• pręgierz kamienny, wzniesiony w 1712 r., jeden z piękniejszych, zwieńczony chorągiewką z wykutą datą. Został zniszczony w latach 60. XX w., w niewyjaśnionych okolicznościach, stał kiedyś na skraju parku, koło pawilonu handlowego^[21]
• cała zabudowa osady koncentruje się w pobliżu dwóch ulic przebiegających przez wieś. Zachowało się tutaj kilkanaście domów mieszkalnych i budynków gospodarczych, głównie murowanych oraz kilka drewnianych z XIX w. i początku XX w.

Tutejsze dzieci w wieku 6-13 lat uczęszczają do szkoły podstawowej w Bierkowicach. Młodzież w wieku 13-16 lat pobiera naukę na poziomie gimnazjalnym w Gimnazjum Gminnym im. Władysława Reymonta w Kłodzku, a następnie w większości kształci się w szkołach średnich na terenie wspomnianego Kłodzka^[22].

Większość mieszkańców Korytowa jest wyznania katolickiego. Należą oni do parafii katolickiej św. Jana Chrzciciela w Piszkowicach, utworzonej w XIV w., wchodzącej w skład dekanatu kłodzkiego, należącego do diecezji świdnickiej. Jej proboszczem jest ks. Jan Władysław Kwiatkowski^[23].

Korytów po zakończeniu II wojny światowej znalazł się w granicach Polski. Wszedł w skład województwa wrocławskiego, powiatu kłodzkiego i gminy Kłodzko. Po likwidacji gmin w 1954 r. i powołaniu w ich miejsce gromad Korytów znalazł się w gromadzie Bierkowice. Po zmianach w administracji terenowej w latach 70. XX w. osada weszła ponownie w skład gminy Kłodzko i województwa wałbrzyskiego^[17].

Ostatnia zmiana miała miejsce w 1990 r., kiedy to na terenie gminy utworzono sołectwa jako jednostki pomocniczego podziału administracyjnego, którego jedna z siedzib znalazła się w Korytowie^[24]. Na jego czele stoi sołtys, jako jednoosobowy organ władzy wykonawczej^[25].

Mieszkańcy wsi wybierają do Rady Gminy dwóch radnych co 4 lata, tworząc wspólny okręg wyborczy z Mikowicami, Roszycami, Ruszowicami, Piszkowicami, Gorzuchowem, Kamieńcem, Bierkowicami, Gołogłowami, Święckiem i Łączną^[26].

Korytów leży na uboczu ważnych szlaków komunikacyjnych ziemi kłodzkiej. Przez wieś przebiega lokalna droga z Kłodzka do Kamieńca. Komunikację autobusową zapewnia PKS Kłodzko. W samej wsi znajduje się przystanek autobusowy. Najbliższa stacja kolejowa znajduje się w Bierkowicach^[27].

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń – Korytów podlega rejonowi działania Powiatowej Straży Pożarnej oraz Komendzie Powiatowej Policji w Kłodzku. Funkcję dzielnicowego pełni mł. asp. Krzysztof Pinkiewicz z ósmego rejonu służbowego^[28]. Podstawową opiekę medyczną zapewnia Zespół Opieki Zdrowotnej w Kłodzku^[29].

Korytów jest wsią rolniczą, jednak znajduje się tu tylko 12 gospodarstw rolnych oraz POHZ z Piszkowic. Z pracy w rolnictwie utrzymywało się w 1978 r. ok. 48% ludności czynnej zawodowo, natomiast 10 lat później aż 93%, chociaż o połowę zmalała przez ten okres liczba gospodarstw. Część mieszkańców pracuje w sąsiednim Kłodzku i innych miejscowościach. Wieś pozbawiona jest zaplecza handlowo-usługowego^[17].

• Korytów
• Korytowo

• Kögler, J., Die Chroniken der Grafschaft Glatz, nowe wydanie: D. Pohl, część 3, s. 149-155.
• Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffy, t. 15, Wrocław 1994.
• Perzyński M., Gminy wiejskiej Kłodzko skarby i osobliwości. Przewodnik dla dociekliwych, Wrocław 2001.
• Verlag Aktion Ost-West e.V., Das Glatzer Land, ISBN 3-928508-03-2, s. 59–60.

• Korytów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 432 .
• Opis wsi na stronie gminy wiejskiej Kłodzko. gmina.klodzko.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-18)].
• Historia Amtsbezirks Schloßhübel (po niemiecku)