Koźlarek bruzdkowany
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
koźlarek bruzdkowany |
| Nazwa systematyczna | |
| Leccinellum crocipodium (Letell.) Della Maggiora & Trassin. Index Fungorum 171: 1 (2014) | |
Koźlarek bruzdkowany, koźlarz bruzdkowany (Leccinellum crocipodium (Letell.) Della Maggiora & Trassin.) – gatunek grzybów z rodziny borowikowatych (Boletaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Leccinellum, Boletaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1838 r. Jean Baptiste Letellier, nadając mu nazwę Boletus crocipodius. W 1961 r. Roy Watling przeniósł go do rodzaju Leccinum (koźlarz). Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 2014 r. Della Maggiora & Trassin., przenosząc go do rodzaju Leccinellum[1]. Synonimy naukowe:
- Boletus crocipodius Letell. 1888
- Boletus nigrescens Richon & Roze 1888
- Boletus tessellatus Gillet 1874
- Krombholzia crocipodia (Letell.) E.-J. Gilbert 1931
- Krombholziella crocipodia (Letell.) Maire 1937
- Krombholziella nigrescens (Richon & Roze) Šutara 1982
- Leccinellum nigrescens (Richon & Roze) Bresinsky & Manfr. Binder 2003
- Leccinum crocipodium (Letell.) Watling 1961
- Leccinum nigrescens (Richon & Roze) Singer 1947
- Trachypus crocipodius (Letell.) Romagn. 1939[2].
Nazwę polską koźlarz bruzdkowany podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako kozak czerniejący (Leccinum nigrescens) i borowik bruzdkowany (Boletus tesselatus)[3][4]. Od 2014 r. wszystkie nazwy polskie są już niespójne z nazwą naukową. W 2021 Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała używanie nazwy koźlarek bruzdkowany[5].
W taksonomii tego gatunku istnieje duże zamieszanie. W. Wojewoda w swoim zbiorczym zestawieniu grzybów wielkoowocnikowych Polski w 2003 nazwę koźlarz bruzdkowany przypisuje gatunkowi Leccinum tesselatum (O. Kuntze) Rauschert[3]. Gatunek taki nie istnieje jednak w rejestrze Index Fungorum, jest natomiast Leccinum tessellatum (Rostk.) Rauschert – ale to według Index Fungorum inny gatunek. Synonimy wymienione przez W. Wojewodę według Index Fungorum odpowiadają gatunkowi Leccinum crocipodium[2].
Morfologia
Średnica 5–18 cm, młody półkulisty, potem poduchowaty, w końcu rozpostarty. Powierzchnia filcowata, często spękana, początkowo w kolorze bladożółtawym, oliwkowożółtym, cytrynowożółtym, z wiekiem ciemniejąca do jasnobrązowej[6].
Pory barwy żółtej, początkowo cytrynowożółte, później oliwkowe. Czasami po uciśnięciu czerwienieją[6].
Wysokość 5–15 cm, grubość 1,5–2 cm. U młodych owocników pękaty, następnie w kształcie wrzecionowatym. Pod kapeluszem i w podstawie zwężony. Jasnocytrynowy, z wiekiem brudnobiaławy. Pokryty kosmkami lub brodawkami, tworzącymi pionowe użebrowanie[6].
W kapeluszu dość twardy, w trzonie włóknisty. U młodych okazów jest bladożółty, u starszych lekko brązowawy. Na przekroju przebarwia się na różowo lub czerwonawo, po jakimś czasie fioletowieje, a w końcu czernieje[6].
Występowanie i siedlisko
W Polsce gatunek rzadki. Do 2003 r. w piśmiennictwie naukowym podano tylko 4 jego stanowiska[3].
Występuje w lasach liściastych, głównie pod dębami, bukami i grabami[3], w ciepłych okolicach[6].
Znaczenie
Grzyb mykoryzowy[3]. Grzyb jadalny[6].
Przypisy
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-22] (ang.).
- ↑ a b Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
- ↑ a b c d e Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Rekomendacja nr 1/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 20 lutego 2021.
- ↑ a b c d e f Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.