Kawodrza Dolna

część Częstochowy
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Częstochowa
Dzielnica	Gnaszyn-Kawodrza
Data założenia	1356
W granicach Częstochowy	1977
SIMC	0931046
Kod pocztowy	42-280
Położenie na mapie Częstochowy Kawodrza Dolna
Położenie na mapie Polski Kawodrza Dolna
Położenie na mapie województwa śląskiego Kawodrza Dolna
50°47′57″N 19°03′56″E/50,799167 19,065556

Kawodrza Dolna – osiedle w Częstochowie należące do dzielnicy Gnaszyn-Kawodrza.

Osada Krowodrza została założona przez braci Leonarda i Kanimira w 1356 i ulokowana w dąbrowie należącej do Grabówki nad rzeką Rybną, oraz częściowo w granicach kolonii Świętej Barbary. Wieś została przekazana w 1382 roku Paulinom z Jasnej Góry przez Władysława Opolczyka. W tym okresie w jej skład wchodziło wówczas sześć łanów kmiecych. Każdy z kmieci płacił po pół kopy (30 groszy) czynszu i był zobowiązany przepracować kilka dni w roku na polach klasztornych. Nazwa osady wskazuje na jej rolniczy charakter oraz główne zajęcie mieszkańców - hodowlę bydła domowego (krów). W latach 1808–1810 została zmieniona nazwa osady na Kawodrza. W 1813 roku wojska rosyjskie spustoszyły wieś. Według skargi włościan zasiewy (zostały) zupełnie zajeżdżone, wytratowane, ziemniaki wszystkie wytargane, ptactwo wybite, łąki wypasione, mieszkańcy pobici i rozpędzeni. W 1818 roku pośród szkół elementarnych działających na terenie miasta, pod numerem szóstym wymieniona jest szkoła w Kawodrzy (obecnie Szkoła Podstawowa nr 46 im. Stefana Żeromskiego) do której uczęszczały również dzieci z wsi Gnaszyn, Łojki, Wielki Bór, Lisiniec, Kawodrza Górna i Stradom. W 1827 roku w osadzie było 51 domów oraz 389 mieszkańców. Znajdował się: młyn, do którego należało 90 mórg ziemi, zamieszkiwany przez 7 osób; karczma z 4 mieszkańcami oraz liczne warsztaty rzemieślnicze (szewc, stolarz, kowal, garncarz). W Kawodrzy Górnej znajdowała się kopalnia rud żelaza „Barbara”, a w Kawodrzy Dolnej dwie kopalnie odkrywkowe gliny, cegielnie: „Kawodrza” Antoniego Księżyka oraz „BIDA” przy ul. Szamotowej.

Gromadę Kawodrza Dolna z siedzibą GRN w Kawodrzy Dolnej utworzono – jako jedną z 8759 gromad na obszarze Polski – w powiecie częstochowskim w woj. stalinogrodzkim, na mocy uchwały nr 17/54 WRN w Stalinogrodzie z dnia 5 października 1954. W skład jednostki weszły obszary dotychczasowych gromad Kawodrza Dolna, Kawodrza Górna i Wielki Bór ze zniesionej gminy Gnaszyn Dolny.

31 grudnia 1961 gromadę zniesiono, a jej obszar włączono do gromady Gnaszyn Dolny

• 1356 – założenie osady Krowodrza
• 1382 – przekazanie osady na własność klasztoru jasnogórskiego
• 1808–1810 – zmiana nazwy na Kawodrza
• 1813 - spustoszenie wsi przez wojsko rosyjskie
• 1818 – wzmianka o szkole elementarnej w Kawodrzy
• 1855 – powstanie Jednoklasowej Szkoły Powszechnej w Kawodrzy Dolnej w budynku przy obecnej ul. Łukowej
• 1902 – budowa linii kolejowej, wąskotorowej (trasa Herby–Częstochowa)
• 1908 – pożar szkoły i kilku gospodarstw w wyniku zaprószenia iskrą z lokomotywy
• 1911 – przebudowa linii kolejowej na szerokotorową. Poświęcenie kapliczki
• 1 września 1965 – otwarcie nowej szkoły podstawowej (obecnie Szkoła Podstawowa nr 46 im. Stefana Żeromskiego) przy ul. Szamotowej
• 12 czerwca 1997 – erygowanie parafii pod wezwaniem św. Jana Sarkandra w Kawodrzy Dolnej
• 19 października 1997 – poświęcenie tymczasowej kaplicy, placu budowy domu parafialnego i kościoła
• sierpień 1998 – rozpoczęcie budowy domu parafialnego
• 26 października 1999 – uroczyste poświęcenie domu parafialnego

Parafia św. Jana Sarkandra powstała w 1997 roku. Kościół parafialny znajduje się przy ulicy Cegielnianej.

• Kaplica przy ul. Głównej
• Kościół św. Jana Sarkandra
• Remiza OSP przy ul. Głównej
• Szkoła Podstawowa nr 46 im. Stefana Żeromskiego przy ul. Szamotowej

Przez miejscowość biegną:

• Linia kolejowa nr 61 (najbliższe przystanki: Częstochowa Gnaszyn, Częstochowa Stradom).
• Linie autobusowe komunikacji miejskiej realizowane przez Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Częstochowie
• Linie autobusowe do Blachowni i do Aleksandrii przez Gnaszyn (są to linie podmiejskie, realizowane przez PKS Częstochowa).

• ks. Stefan Mizera, Udział Klasztoru Jasnogórskiego w przemianach gospodarczo-społecznych XIX wiecznej Częstochowy (1815-1865), „Studia Claromontana”