Jarosław Szarek

Jarosław Szarek (2019)
Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	9 stycznia 1963 Czechowice-Dziedzice
Doktor nauk humanistycznych
Specjalność: dzieje najnowsze
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Doktorat	2011 Uniwersytet Jagielloński
Prezes Instytutu Pamięci Narodowej
Okres spraw.	22 lipca 2016–23 lipca 2021
Poprzednik	Łukasz Kamiński
Następca	Karol Nawrocki
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Jarosław Jan Szarek (ur. 9 stycznia 1963 w Czechowicach-Dziedzicach) – polski historyk i publicysta, w latach 2016–2021 prezes Instytutu Pamięci Narodowej, a od 2023 dyrektor Muzeum Armii Krajowej w Krakowie.

Od 1981 współpracował z lokalną „Solidarnością” w Czechowicach-Dziedzicach. W stanie wojennym zajmował się m.in. dystrybucją i drukiem wydawnictw drugiego obiegu^[1]. W drugiej połowie lat 80. był współpracownikiem niejawnego Bielskiego Komitetu Oporu Społecznego założonego przez Janusza Okrzesika i Artura Kasprzykowskiego^[2], gdzie zajmował się drukiem i był inicjatorem wydawania periodyku „Solidarni”^[1].

W 1991 ukończył studia historyczne na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego^[3]. Stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie historii uzyskał na Wydziale Historii i Dziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie w 2011 na podstawie pracy pt. Działalność Służby Bezpieczeństwa wobec młodzieży akademickiej Krakowa w latach 1970–1980, przygotowanej pod kierunkiem Ryszarda Terleckiego (recenzentami byli Andrzej Nowak i ks. Jan Szczepaniak)^[3].

W latach 1992–1997 pracował w dzienniku „Czas Krakowski”, publikował także m.in. w „Gazecie Polskiej”, „Nowym Państwie”, „Gościu Niedzielnym”, „Dzienniku Polskim” i „Naszym Dzienniku”. Wszedł w skład redakcji tygodnika „Źródło” i dwumiesięcznika „Arcana”. Od 1998 do 1999 był redaktorem naczelnym „Kroniki XX wieku: Polska i świat”^[1].

W 2000 zatrudniony w oddziale krakowskim Instytutu Pamięci Narodowej, w ramach pracy w IPN był m.in. współautorem serii popularnonaukowej Z archiwów bezpieki – nieznane karty PRL (2006–2010) oraz serii książek dla dzieci Kocham Polskę (2007–2016)^[1]. W latach 2009–2012 był członkiem rady programowej Radia Kraków. Odszedł z niej w geście protestu przeciwko nieprzyznaniu miejsca na multipleksie dla Telewizji Trwam^[4].

18 lipca 2016 Kolegium IPN rekomendowało jego kandydaturę na stanowisko prezesa Instytutu Pamięci Narodowej^[5]. 21 lipca 2016 Sejm, stosunkiem głosów 256 za, 166 przeciw i 13 wstrzymujących, wybrał go na prezesa IPN^[6]. Przeciwko jego rekomendacji na to stanowisko sprzeciwiali się działacze Platformy Obywatelskiej^[7]. Tego samego dnia Senat, stosunkiem głosów 59 za, 18 przeciw i 1 wstrzymujący się, zgodził się na ten wybór^[8]. 22 lipca 2016 Jarosław Szarek złożył przed Sejmem ślubowanie, obejmując urząd prezesa IPN^[9]. Zakończył pełnienie funkcji 23 lipca 2021 w związku z zaprzysiężeniem Karola Nawrockiego na jego następcę^[10].

Od 1 października 2023 dyrektor Muzeum Armii Krajowej w Krakowie^[11].

Kontrowersje i krytykę części środowiska historyków i publicystów wzbudziły liczne wypowiedzi Jarosława Szarka jako dyrektora Instytutu Pamięci Narodowej. O zwycięstwie polskim w bitwie warszawskiej powiedział, że „uratowało nie tylko Rzeczpospolitą, ale łacińską cywilizację przed zagładą (...)”^[12]. Porozumienia Okrągłego Stołu nazwał „drugą Jałtą i porozumieniem ponad Polakami”^[13][14][15]. Obarczył Niemców, wbrew badaniom historycznym i ustaleniom samego IPN-u, odpowiedzialnością za pogrom w Jedwabnem^[16][17]. Polskie elity po 1945 nazwał „lumpenelitami”^[18]. W swoich publikacjach gloryfikował także udział dzieci w powstaniu warszawskim^[19]. Potwierdził również tezę jakoby Lech Wałęsa miał współpracować z SB jako TW Bolek^[20].

4 października 2017 w przemówieniu do studentów Akademii Sztuki Wojennej stwierdził, że „armia Rzeczypospolitej odniosła zwycięstwo w bitwie pod Legnicą w 1241 i tym samym uratowała Europę”^[17]. Pozbawiona całkowicie prawdy historycznej wypowiedź Jarosława Szarka została umieszczona na oficjalnym facebookowym profilu IPN^[21].

W maju 2018 w wywiadzie dla „Naszego Dziennika” ostro skrytykował i zarzucił kłamstwa badaczom z Centrum Badań nad Zagładą Żydów. Zasugerował w swojej wypowiedzi, że granty otrzymywane przez instytucję są nagrodą za pisanie złych rzeczy o Polakach i szerzenie antypolonizmu^[22]. Bronił również uznanych za antysemickie wypowiedzi prof. Krzysztofa Jasiewicza^[23].

Dr hab. Adam Leszczyński, profesor w Instytucie Studiów Politycznych PAN, związany z Gazetą Wyborczą, Krytyką Polityczną i współzałożyciel portalu OKOpress wyraził się o jego działalności następująco: Prezes IPN Jarosław Szarek prawie nie ma dorobku naukowego. Napisał za to wiele książeczek dla dzieci, w których uczy ich bogoojczyźnianej historii Polski – zawsze heroicznej, zawsze cierpiącej, zawsze katolickiej i szlacheckiej, bez mniejszości narodowych i chłopów^[24].

Z kolei publicysta Gazety Wyborczej Wojciech Czuchnowski powiedział o nim: Jarosław Szarek, nowy prezes z partyjnego nadania, zrezygnował z pozorów pluralizmu. Z IPN musieli odejść tacy naukowcy jak: Antoni Dudek, Andrzej Friszke czy Krzysztof Persak. Ich miejsca zajmują ludzie bez dorobku, za to o poglądach, które dyskwalifikują ich jako pracowników państwowej instytucji^[25].

Kiedy stanowisko prezesa zajmował Jarosław Szarek IPN często był oskarżany o fałszowanie historii i uprawianie polityki historycznej przychylnej rządzącemu w latach 2015–2023 Prawu i Sprawiedliwości^{[26][27][28][29][30][31]}.

Autor

• Wojna z narodem, Warszawa 2006.
• Czarne juwenalia, Kraków 2007.
• Powstanie Styczniowe. Zryw wolnych Polaków, Kraków 2013.
• Przebudzenie Polaków. 1920 Prawdziwy cud nad Wisłą, Kraków 2015.

Współautor

• Czy ktoś przebije ten mur? Sprawa Stanisława Pyjasa, Kraków 2001.
• Stan wojenny w Małopolsce w relacjach świadków, Kraków 2002.
• Polska. Historia 1943–2003, Kraków 2003.
• Stan wojenny w Małopolsce. Relacje i dokumenty, Kraków 2005.
• Ofiara Sprawiedliwych. Rodzina Ulmów – oddali życie za ratowanie Żydów, Kraków 2004.
• Droga do niepodległości. Solidarność 1980–2005, Warszawa 2005.
• Królowo Polski, przyrzekamy! Jasnogórskie Śluby Narodu Polskiego, Kraków 2006.
• Kronika komunizmu w Polsce, Kraków 2006.
• Zakopiańska „Solidarność” 1980–1989, Kraków-Zakopane 2006.
• Po dwóch stronach barykady, Kraków 2007.
• Kościół w godzinie próby 1945–1989; Kraków 2008.
• Kronika komunizmu w Polsce, Kraków 2009.
• Zaczęło się w Polsce 1939–1989, Warszawa 2009.
• W cieniu czerwonej gwiazdy. Zbrodnie sowieckie na Polakach (1917–1956), Kraków 2010.
• Jestem św. Andrzej Bobola. Zacznijcie mnie czcić, Kraków 2016.

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 2023^[32].
• Złoty Krzyż Zasługi – 2007^[33]
• Odznaka okolicznościowa Medal Stulecia Utworzenia Policji Państwowej – 2019^[34]
• Krzyż Kawalerski Orderu Węgierskiego Zasługi (cywilny)^[35]
• Nagroda im. Sługi Bożego Jerzego Ciesielskiego - 2023

• Jarosław Szarek (publikacje i cytowania). scholar.google.pl. [dostęp 2016-07-15].
• Szarek, Jarosław. Katalog Biblioteki Narodowej. [dostęp 2016-07-15].