Eisspeedway

Józef Sigalin

Józef Sigalin
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

6 listopada 1909
Warszawa

Data i miejsce śmierci

25 grudnia 1983
Warszawa

Narodowość

żydowska

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Medal za Warszawę 1939–1945
Multimedia w Wikimedia Commons
Józef Sigalin (drugi z lewej) ze współpracownikami z Biura Odbudowy Stolicy (1945)

Józef Sigalin (ur. 6 listopada 1909 w Warszawie, zm. 25 grudnia 1983 tamże) – polski architekt i urbanista.

Życiorys

Wywodził się z rodziny warszawskich fabrykantów pochodzenia żydowskiego, producentów popularnych przed II wojną światową kefirów[1]. Rodzinne przedsiębiorstwo zainicjowała jego babka Klaudia Sigalina[2], która założyła sieć pijalni kefiru[3]. Syn Michała, żydowskie imię Michael[4], (1872-1938) i Rozalii, żydowskie imię Rojza, z Kurlandskich (1877-1943)[5]. Miał pięcioro starszego rodzeństwa: Jakuba Aarona, posługującego się imieniem Roman, Grzegorza, Annę po mężu Sztern (1904-1943)[6], Aleksandra i Eugenię (1908-1995), farmaceutkę[7][2]. Podobnie jak bracia Grzegorz i Roman podjął studia architektoniczne, a także prawnicze, jednak nie zdołał ukończyć ich przed wybuchem II wojny światowej[1]. Obaj jego bracia zginęli z rąk sowieckich, gdyż Grzegorz padł w Moskwie ofiarą czystek stalinowskich[8], a podczas wojny Roman zamordowany został w Charkowie[9] w ramach zbrodni katyńskiej, zaś matkę i siostrę Annę zamordowali w 1943[10][11] Niemcy w obozie zagłady w Treblince[2].

W młodości działał w lewicowych organizacjach młodzieżowych i w Komunistycznej Partii Polski[12].

Okres wojny spędził w ZSRR jako naczelnik wydziałów budowlanych kopalni w Krzemieńcu i fabryki jedwabiu w Leninabadzie[13]. Następnie wstąpił do Armii Czerwonej i służył w Iranie[13]. Przystąpił do Związku Patriotów Polskich[14]. Po rekonstrukcji Wojska Polskiego w ZSRR służył w dywizji kościuszkowskiej, gdzie był oficerem sztabowym. W sierpniu 1944 roku dołączył w Lublinie do tworzącej się polskiej administracji[15]. Rozpoczął pracę w Dziale Odbudowy w resorcie gospodarki narodowej i finansów przy PKWN[15]. W listopadzie 1944 roku zorganizował w Lublinie I Zebranie Architektów Wyzwolonych Ziem Polski, na którym reaktywowano Stowarzyszenie Architektów Rzeczypospolitej Polskiej[15]. Do Warszawy powrócił w 1945 w stopniu majora[1]. W 1946 ukończył studia architektoniczne i obronił dyplom u prof. Jana Zachwatowicza[1].

W swoich wspomnieniach zapisał, że odnalazł w zrujnowanej Warszawie figurę Zygmunta III z pomnika tego władcy[1].

Był jednym z założycieli Biura Planowania i Odbudowy PKWN i Biura Odbudowy Stolicy[1] (1945), współtworzył Plan Generalny Warszawy w latach 1951−1953. W latach 1951–1956 był pierwszym naczelnym architektem Warszawy, w latach 1945−1946 nadzorował budowę mostu Poniatowskiego, w latach 1947−1949 (razem z Janem Knothem i Zygmuntem Stępińskim) realizował budowę Trasy W-Z, w latach 1950–1955 Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej (MDM), a w latach 1952−1955 był formalnie, z polecenia prezydenta Bolesława Bieruta, pełnomocnikiem ds. budowy Pałacu Kultury i Nauki (w rzeczywistości budowę PKiN nadzorował Henryk Janczewski)[16]. W następnych latach (do 1974) nadzorował budowy trasy Starzyńskiego, Wybrzeża Szczecińskiego i Helskiego, obwodnicy śródmiejskiej od Okopowej do Towarowej, ul. Waryńskiego i Trasy Łazienkowskiej.

Był autorem projektów architektonicznych ukształtowania placów Zamkowego, Konstytucji, Defilad i Zawiszy. Współtworzył osiedle Mariensztat, parki Traugutta i Agrykola, tereny zieleni wokół Pałacu Kultury i Nauki, w rejonie Wisły oraz Świdra.

Ożenił się i miał córkę; następnie związał się z Krystyną Kozłowską, która urodziła jego drugą córkę, Weronikę Naszarkowską-Multanowską (ur. 1954)[17].

Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera D12-1-1)[18][19].

Publikacje

Ordery i odznaczenia

Nagrody

Upamiętnienie

W 2018 r. nakładem wydawnictwa Czarne ukazała się biografia Józefa Sigalina autorstwa Andrzeja Skalimowskiego pt. Sigalin. Towarzysz odbudowy[27].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Andrzej Skalimowski, Wschód – Zachód. Odbudowa centrum Warszawy, [w:] Mówią Wieki nr 8/2010 (607), Wydawnictwo Bellona SA, Warszawa, 2010.
  2. ↑ a b c Andrzej Skalimowski, Sigalin. Towarzysz odbudowy, 2018.
  3. ↑ Anna Wróbel: Europa i świat 1918-1939. Polski architekt Grzegorz Sigalin, ofiara sowieckich zbrodni z lat 30., upamiętniony w Moskwie. dzieje.pl, 2021-10-10. [dostęp 2025-01-21]. Cytat: (...) jego babka - Klaudia, była założycielką znanej sieci pijalni kefiru (pol.).
  4. ↑ Wyniki wyszukiwania. Sigalin Michał. cemetery.jewish.org.pl. [dostęp 2025-01-20]. (ang.).
  5. ↑ Wyniki wyszukiwania. Rozalia Sigalin. cemetery.jewish.org.pl. [dostęp 2025-01-20]. (ang.).
  6. ↑ Wyniki wyszukiwania. Anna maiden name Sigalin. cemetery.jewish.org.pl. [dostęp 2025-01-20]. (ang.).
  7. ↑ Wyniki wyszukiwania. Eugenia Sigalin. cemetery.jewish.org.pl. [dostęp 2025-01-20]. (ang.).
  8. ↑ Polski architekt Grzegorz Sigalin, ofiara sowieckich zbrodni z lat 30., upamiętniony w Moskwie [online], dzieje.pl [dostęp 2022-02-18] (pol.).
  9. ↑ Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003, s. 483. ISBN 83-916663-5-2.
  10. ↑ Wyniki wyszukiwania. Rozalia Sigalin. cemetery.jewish.org.pl. [dostęp 2025-01-20]. (ang.).
  11. ↑ Wyniki wyszukiwania. Anna maiden name Sigalin. cemetery.jewish.org.pl. [dostęp 2025-01-20]. (ang.).
  12. ↑ Grzegorz Piątek: Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944−1949. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2020, s. 72. ISBN 978-83-280-3725-0.
  13. ↑ a b Marcin Kołodziejczyk: Zabytkowicze i awangardziści. www.polityka.pl, 2007-08-25. [dostęp 2025-01-19]. (pol.). Artykuł dostępny tylko dla abonamentowiczów.
  14. ↑ Grzegorz Piątek: Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944−1949. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2020, s. 73. ISBN 978-83-280-3725-0.
  15. ↑ a b c Grzegorz Piątek: Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944−1949. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2020, s. 74. ISBN 978-83-280-3725-0.
  16. ↑ Historia PKiN. [dostęp 2012-02-12].
  17. ↑ Paula Szewczyk: Córka Józefa Sigalina. Dla niej nie był towarzyszem odbudowy, tylko zabaw i spacerów. WysokieObcasy.pl, 2023-06-03. [dostęp 2023-09-20].
  18. ↑ ZCK Warszawa: Wyniki wyszukiwania. Józef Sigalin. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 2025-01-20]. (pol.).
  19. ↑ Lista pochowanych. Józef Sigalin. um.warszawa.pl. [dostęp 2018-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-18)].
  20. ↑ M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58 „za zasługi położone dla Narodu i Państwa w dziedzinie (...), budownictwa”.
  21. ↑ M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1148 „za wybitne zasługi w pracy zawodowej”.
  22. ↑ M.P. z 1947 r. nr 27, poz. 209 „za zasługi położone przy odbudowie mostu Poniatowskiego”.
  23. ↑ M.P. z 1946 r. nr 26, poz. 43 „w pierwszą rocznicę wyzwolenia Warszawy zasłużonym w walce o wyzwolenie i odbudowę Stolicy (...)”.
  24. ↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 2, 20 lutego 1960, s. 2.
  25. ↑ Przyznanie Państwowych Nagród Naukowych i Artystycznych. „Nowa Kultura”. Rok I, Nr 19, s. 2, 6 sierpnia 1950. Warszawa: Związek Literatów Polskich. [dostęp 2024-08-05]. 
  26. ↑ Uchwała Prezydium Rządu w sprawie przyznania nagród za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki za rok 1952. „Trybuna Ludu”. Rok V, Nr 203 (1265), s. 7, 23 lipca 1952. Warszawa: KC PZPR. [dostęp 2024-08-05]. 
  27. ↑ Sigalin, czarne.com.pl, ISBN 978-83-8191-695-0 [dostęp 2022-06-02].

Bibliografia

Quelle: https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Sigalin