Inulina
| |||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| PubChem | |||||||||||||
| DrugBank | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | |||||||||||||
| ATC | |||||||||||||
Inulina (łac. inulinum) – polisacharyd[1] zbudowany z około 30–35 cząsteczek monocukrów połączonych wiązaniami β-2,1-glikozydowymi w nierozgałęziony łańcuch. Łańcuch ten, zbudowany z reszt β-D-fruktofuranozy, zawiera jedną terminalnie umieszczoną cząsteczkę D-glukozy (na końcu redukującym) oraz drugą, w środku łańcucha, połączoną wiązaniem 1,3-glikozydowym[2]. Masa cząsteczkowa inuliny to ok. 5000 Da. Należy do fruktanów, jest prebiotykiem[3].
Człowiek nie trawi inuliny[4]. Jej rozkładu dokonują bakterie w okrężnicy[4]. Spożywanie dużych ilości inuliny (ponad 20 - 30 g/ doba) może powodować wzdęcie, ból brzucha, w skrajnym przypadku biegunkę[5].
Właściwości fizyczne i chemiczne
Jest białym proszkiem o łagodnym słodkim smaku[6], w konsystencji przypomina skrobię (nazywano ją „skrobią georginiową”).
Inulina jest rozpuszczalna w ciepłej wodzie, nie rozpuszcza się w etanolu[7]. Nie daje zabarwienia z jodem, wytrąca się z roztworu w niskich temperaturach (0 °C), co ułatwia jej otrzymywanie. Roztwory wodne inuliny skręcają płaszczyznę światła spolaryzowanego w lewo. Inulina w przeciwieństwie do skrobi ma wyraźnie zaznaczoną siłę redukcyjną; pod działaniem kwasów lub enzymu inulinazy zostaje rozłożona całkowicie do fruktozy[8].
Występowanie i rola biologiczna
Jest materiałem zapasowym, gromadzonym w wakuolach[9].
Rośliny wytwarzające inulinę to:
- rodzina Asteraceae (dawniej Compositae)
- łopian większy (Arctium lappa)
- cykoria podróżnik (Cichorium intybus)
- karczoch hiszpański (Cynara cardunculus)
- dalia (Dahlia spp.)
- słonecznik bulwiasty (Helianthus tuberosus)
- oman wielki (Inula helenium)
- wężymord czarny korzeń (Scorzonera hispanica)
- mniszek lekarski (Taraxacum officinale)
- Silphium trifoliatum[10]
- rodzina Campanulaceae
- dzwonek kropkowany (Campanula punktata)
- Codonopsis lanceolata
- rozwar (Platycodon grandiflorum)
- rodzina Iridaceae
- kosaciec bródkowy (Iris germanica)[11]
- rodzina Dioscoreaceae
- pochrzyn Dioscorea spp.
- rodzina Alliaceae
- cebula zwyczajna (Allium cepa)
- czosnek pospolity (Allium sativum)
- Rodzina Agavaceae
- agawa (Agave spp.)
W mniejszych ilościach występuje w wielu roślinach jednoliściennych, np. w niektórych trawach – w rozłogach perzu.
W roślinach inulina magazynowana jest przede wszystkim w bulwach, kłączach i dolnych częściach łodyg oraz w mniejszych ilościach w liściach. Średnia zawartość inuliny w surowcach roślinnych:
- korzenie Silphium trifoliatum – 38%
- korzenie mniszka lekarskiego – 34%
- korzenie cykorii – 44%
- korzenie omanu – 34%
- kłącza słonecznika bulwiastego – 52%[10].
Zastosowanie
- prebiotyk – stymuluje wzrost korzystnej mikroflory przewodu pokarmowego (Bifidobacterium), powoduje obniżenie poziomu cholesterolu i lipidów w surowicy krwi, usprawnia pracę przewodu pokarmowego zapobiegając zaparciom, redukuje toksyczne metabolity, poprawia wchłanianie wapnia z układu pokarmowego[6][12]
- w lecznictwie oraz dietetyce (preparaty wspomagające odchudzanie)[6]
- wykazuje działanie przeciwcukrzycowe[12]
- wykazuje działanie przeciwmiażdżycowe - obniża poziom cholesterolu we krwi[12]
- dodatek do żywności w jogurtach, serkach, deserach mlecznych, piankach, lodach, margarynach, czekoladach[3]
- w technologii żywności stosowana jako środek zastępujący tłuszcz w produktach cukierniczych (produkcja lukrów, beztłuszczowych dekoracji na produktach)
- może obniżać ryzyko raka jelita grubego[13]
- w diagnostyce chorób nerek (określanie szybkości filtracji w kłębuszkach nerkowych)[14]
- wykorzystywana jest do produkcji syropu wysokofruktozowego[14]
Pochodzenie nazwy
Nazwa „inulina” wywodzi się od łacińskiego słowa Inula, oznaczającego rodzaj roślin, w których stwierdzono ją po raz pierwszy[15]. Termin ten wprowadził Thomson w 1811 roku[16].
Przypisy
- ↑ Harper’s illustrated biochemistry. New York: Lange Medical Books/McGraw-Hill, 2003, s. 109. ISBN 0-07-138901-6.
- ↑ Davies D D., Giovanelli J., ap Rees T., 1969, Biochemia roślin, Warszawa, PWRiL, 145.
- ↑ a b Bartosz Kulczyński, Anna Gramza-Michałowska, Health benefits of inulin-type fructans, „Medycyna Rodzinna”, 22 kwietnia 2016 [dostęp 2019-10-16] (pol.).
- ↑ a b Inulina z cykorii, Kolagen NCN Polska [zarchiwizowane 2019-10-16].
- ↑ Inulina :: Biotechnologia: e-biotechnologia.pl :: Biotechnologiczny Portal Internetowy-aktualności, artykuły, laboratorium, studia biotechnologiczne. [online], www.e-biotechnologia.pl [dostęp 2019-11-04].
- ↑ a b c Inulina - prebiotyk dobry na wszystko [online], Sante, 18 października 2016 [dostęp 2019-10-16] (pol.).
- ↑ Broda B. Zarys botaniki farmaceutycznej. PZWL, Warszawa, 1986.
- ↑ Nowotny F., Samotus B., 1965, Biochemia ogólna, Warszawa, PWRiL, 93-94.
- ↑ Kopcewicz J., Lewak S., 2002, Fizjologia roślin, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 42.
- ↑ a b Radosław Kowalski, Janusz Wierciński, Ocena niektórych gatunków Silphium jako surowców inulinowych, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio E. Agricultura”, 59 (1), 2004, s. 189-195 [dostęp 2024-02-26].
- ↑ Guiraud J. P., Galzy P., 1989. Inulin conversion by yeast. In „Yeast. Biotechnology and Biocatalysis” (H. Veachtert, R. De Mot red.). New York, Marcel Dekker Inc. 255-297.
- ↑ a b c Anna Nowak i inni, Inulina – cenny składnik żywieniowy, „2012, 58, 1, 62–65”, Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie, 2012.
- ↑ Pituch A, Albrecht P. Pediatria Współczesna Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka, 2012, tom 4;4, 147-149.
- ↑ a b Anna Kiełtyka-Dadasiewicz i inni, Inulina jako produkt spożywczy, paszowy, farmaceutyczny, kosmetyczny i energetyczny, „Towaroznawcze Problemy Jakości”, 38 (1), 2014, s. 18–26 [dostęp 2024-02-26].
- ↑ Marta Grzybek, Inulina – prebiotyk o niesamowitych właściwościach [online], dziecisawazne.pl [dostęp 2023-02-06].
- ↑ S. Sobolewska, E.R. Grela, J. Skomiał, Inulina i jej oddziaływanie u ludzi i zwierząt [online], docplayer.com [dostęp 2023-02-06] [zarchiwizowane z adresu 2023-02-06].
Bibliografia
- Pałczyński A., Podbielkowski Z., Polakowski B., Botanika, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
- Broda Bolesław, Zarys Botaniki Farmaceutycznej.
