Helena Gniewosz
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
polska |
| Odznaczenia | |
| |
Helena Gniewosz herbu Rawicz (ur. 1874 w Klimkówce, zm. 1949 w Krakowie[a]) – właścicielka dóbr, działaczka społeczna.
Życiorys
Pochodziła z rodu małopolskiego sięgającego 1410. Według różnych źródeł była córką Antoniego Gniewosza (1832-1903)[1] bądź Aleksandra Izydora Gniewosza[2] i Sydonii z domu Kakowskiej (1843-1934).
11 stycznia 1896 została żoną Konstantego Komierowskiego[3], z którym miała dzieci: Annę (1897-1967), Anielę (1898-1985), Piotra (1899-1990), Pawła (1900-), Marię (1904-1906).
Po śmierci Wiktora Gniewosza w 1921 odziedziczyła rodzinne dobra Nowosielce i była ich ostatnią właścicielką[4][5].
Działała społecznie[6] zarówno w Nowosielcach jak i na ziemi sanockiej. W Nowosielcach była inicjatorką misji katolickich od 1923, kursów, odczytów, kół. Działała na rzecz budowy Domu Ludowego w Nowosielcach, wzniesionego w 1927. W 1927 była inicjatorką powstania komitetu budowy świątyni rzymskokatolickiej w Nowosielcach, która została wybudowana w 1933 na przekazanej przez nią areale 4 morgów, jako Kościół Matki Boskiej Nieustającej Pomocy. W Nowosielcach wspierała wiejskie kobiety poprzez organizację kursów podnoszenia ich kwalifikacji gospodarczych, stworzyła Koło Gospodyń Wiejskich w 1929, prowadziła miejscową czytelnię i wypożyczalnię książek.
Podczas II wojny światowej została usunięta z dworu w Nowosielcach w 1944. Zmarła w 1949 w Krakowie.
Upamiętnienie
- Na frontowej fasadzie budynku Kościoła Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Nowosielcach została ustanowiona tablica upamiętniająca Helenę Gniewosz. Od 1948 funkcjonuje w nim parafia pod tym wezwaniem.
- W 2013 w miejscu nieistniejącej cerkwi greckokatolickiej w Nowosielcach, przy której w grobowcu rodzinnym byli pochowani członkowie rodziny Gniewoszów, został ustanowiony kamień pamiątkowy upamiętniający te osoby. Uhonorowany inskrypcją na pomniku został także Aleksander Gniewosz[7]. Fundatorem pomnika był jego brat, Antoni Gniewosz.
- Z inicjatywy rady sołeckiej i uchwałą rady gminy Zarszyn w 2016 główna arteria Nowosielec, stanowiąca fragment drogi krajowej nr 28, została nazwana ulicą Heleny Gniewosz[8][9].
Odznaczenie
- Srebrny Krzyż Zasługi (1938)
Uwagi
- ↑ Daty życia Heleny Gniewosz 1874-1949 podała inskrypcja na tablicy upamiętniającej w kościele w Nowosielcach i strona Nowosielce-Gniewosz. Inne lata życia (1870-1951) wskazała strona Sejm Wielki.
Przypisy
- ↑ Helena Gniewosz. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-08-16].
- ↑ Helena Gniewosz. genealogia.grocholski.pl. [dostęp 2015-08-16].
- ↑ Helena Gniewosz. paulski.com. [dostęp 2015-08-16].
- ↑ Nowosielce-Gniewosz. Linia czasu. nowosielce-gniewosz.pl. [dostęp 2015-08-16].
- ↑ Wyłonieni z przeszłości. nowosielce-gniewosz.pl. [dostęp 2015-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-29)].
- ↑ Praca / Lista ofiarodawców. „Jednodniówka na pamiątkę poświęcenia Domu Ludowego”, s. 10, 12, 11 września 1927.
- ↑ Janusz Wachowicz: Saga rodu Gniewoszów. Szczecin: 2013, s. 359. ISBN 978-83-63868-05-5.
- ↑ W Nowosielcach będą nowe ulice. ezarszyn.pl, 2016-03-01. [dostęp 2017-11-17].
- ↑ Uchwała o nadaniu nazw ulic w Nowosielcach podjęta. ezarszyn.pl, 2016-04-03. [dostęp 2017-11-17].
Zobacz też
Bibliografia
- Monografia. Nowosielce-Gniewosz. „Jednodniówka na pamiątkę poświęcenia Domu Ludowego”, s. 15-16, 11 września 1927.
- Helena Gniewosz. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-08-16].
- Helena Gniewosz. genealogia.grocholski.pl. [dostęp 2015-08-16].
- Nowosielce-Gniewosz. Linia czasu. nowosielce-gniewosz.pl. [dostęp 2015-08-16].
- Nowosielce. ospnowosielce.pl. [dostęp 2015-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-08)].
- Historia rodu Gniewoszów. „Echo Zarszyna”, s. 10, Wrzesień 2008.
- Janusz Wachowicz: Saga rodu Gniewoszów. Szczecin: 2013. ISBN 978-83-63868-05-5.