Skulica
| Glomeris[1][2] | |
| Latreille, 1802 | |
 Glomeris connexa | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
skulica |
Skulica[3] (Glomeris) – rodzaj dwuparca z rzędu skulic i rodziny skulicowatych[1][2]. Ma ciało szerokie, z wierzchu wypukłe, o gładkiej powierzchni[3], pokryte charakterystycznym deseniem. Podobnie jak inne skulicowate zaniepokojona zwija się w kulkę[4].
Opis
Skulice mają ciało szerokie, z wierzchu wypukłe, o gładkiej powierzchni, błyszczące[3]. Pokryte są plamami tworzącymi z tłem charakterystyczny deseń w barwach brunatnej, czarnej, żółtej i czerwonej w różnych odcieniach. Plamy mogą być ułożone w rzędy. Ubarwienie odznacza się często dużą zmiennością, od jasnego aż do ciemnego i prawie czarnego. Na jego podstawie wyróżniane są nawet odmiany barwne. Krajowe gatunki osiągają długość 4,5–19 mm i szerokość 2,2–8,7 mm[4].
Zaniepokojone zwijają się w kulkę. Odsłaniają się też wtedy otwory gruczołów obronnych[4][3].
U dorosłych za głową można wyróżnić 13 segmentów z 12 tergitami (płytkami grzbietowymi[4])[3]. Pierwszy segment (collum[5], szyjny) jest bardzo mały, bez odnóży, drugi i trzeci są zrośnięte w tarczę piersiową[4][3] (tergit II[5]). Przedostatni segment (preanalny[6]) tworzy płytkę ogonową stanowiącą koniec ciała[3] (tergit XII[5]), podobnie jak u innych dwuparców zwijających się w kulkę bez wyrostka[6]. Oprócz nich jest jeszcze jeden, ostatni, 14-y segment (analny[6]) tworzący znajdującą się po stronie brzusznej płytkę odbytową[3]. Pierwsze 4 segmenty za głową uważane są za tułów, pozostałe odwłok[3][6]. Razem z głową i segmentem analnym jest ich 15. Według niektórych autorów segment analny dwuparców jest częścią preanalnego, stanowiącego wtedy ostatni pierścień (telson[6][7])[6].
Samiec posiada 19, samica 17 par odnóży. Trzy ostatnie pary samca są przekształcone i pomagają w kopulacji[4].
Skulice należą do dwuparców, u których tergity (płytki grzbietowe[4]), pleuryty (płytki boczne[4]) i sternity (płytki brzuszne[4]) są wolne i nie tworzą jednolitych pierścieni. Skorelowanie 12 tergitów z umieszczonymi po stronie brzusznej 19 lub 17 parami odnóży jest więc przedmiotem dociekań[5].
Na głowie znajdują się oczy proste (ocelli), krótkie czułki i dobrze rozwinięte narządy Tömösvary’ego w kształcie podkowy[4].
Krocionogi z rodziny skulicowatych do której należy ten rodzaj żyją najdłużej, bo aż od 4 do 7 lat. Najpóźniej budzą się ze snu zimowego[4].
Siedlisko
Krajowe gatunki żyją w lasach i zaroślach – w ściółce, we mchu, pod kamieniami[4].
Gatunki
Znane są 83 gatunki z rodzaju Glomeris[8], z czego w Europie stwierdzono 47 (oraz dodatkowych 6 na Wyspach Kanaryjskich)[9], a w Polsce 8[9]+[10]+[4]:
- Glomeris connexa[10][4] C.L.Koch, 1847[9], dawniej również jako G. guttata fagivora[4], wg Milibase jest to synonim Euglomeris connexa (Koch, C. L., 1847)[11]
- Glomeris guttata[10] Risso, 1826, dawniej jako G. g. guttata[4]
- Glomeris hexasticha[10][4] Brandt, 1833[9]
- Glomeris klugii Brandt, 1833[9], dawniej jako G. conspersa C.L. Koch, 1847 i G. undulata C.L. Koch, 1844[10][4]
- Glomeris marginata[10] (Villers, 1789)[9] (skulica obrzeżona)
- Glomeris mnischechi[10] Nowicki, 1870[9], dawniej jako G. formosa Latzel, 1884[4]
- Glomeris pustulata[10][4] Latreille, 1804[9]
- Glomeris tetrasticha Brandt, 1833[9]
(dawniej używane nazwy zostały przyporządkowane współczesnym na podstawie MilliBase[8])
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b MilliBase (2019). Glomeris Latreille, 1802. Accessed at: http://www.millibase.org/aphia.php?p=taxdetails&id=893268 on 2020-02-16
- ↑ a b Glomeris Latreille, 1802 in GBIF Secretariat (2019). GBIF Backbone Taxonomy. Checklist dataset https://doi.org/10.15468/39omei accessed via GBIF.org on 2020-02-15.
- ↑ a b c d e f g h i Rząd: Dwuparce – Diplopoda. W: Jerzy Moraczewski, Wanda Riedel, Maria Sołtyńska, Tomasz Umiński: Ćwiczenia z zoologii bezkręgowców. Wyd. szóste. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1984, s. 278–279. ISBN 83-01-04489-6.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Wanda Stojałowska: Krocionogi (Diplopoda) Polski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1961. Cytat: Polska Akademia Nauk, Instytut Zoologiczny.
- ↑ a b c d Ralf Janssen, Nikola-Michael Prpic, Wim GM Damen. A review of the correlation of tergites, sternites, and leg pairs in diplopods. „Frontiers in Zoology”. 3 (2), 2006. DOI: 10.1186/1742-9994-3-2. [dostęp 2020-02-15]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Jadwiga Kaczmarek: 5.2. Gromada: Diplopoda – dwuparce. W: Eugeniusz Grabda, Hieronim Dastych, Jadwiga Kaczmarek, Stanisław L. Kazubski, Jan Koteja, Izabella Mikulska, Stanisław Smreczyński, Witold Stefański, Kazimierz Sembrat, Jarosław Urbański, Józef Wilkjalis: Zoologia; Bezkręgowce. Eugeniusz Grabda (red.). Wyd. drugie zmienione. T. 2. Cz. 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985, s. 368–391. ISBN 83-01-05178-7.
- ↑ Rząd: Dwuparce – Diplopoda. W: Czesław Jura: Bezkręgowce; Zarys morfologii, systematyki, filogenezy. Wyd. drugie zmienione. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 379–382. ISBN 83-01-04489-6.
- ↑ a b Sierwald, P.; Spelda, J. (2020). MilliBase. Accessed at http://www.millibase.org on 2020-02-15. doi:10.14284/370
- ↑ a b c d e f g h i Glomeris Latreille, 1803. Fauna Europaea. [dostęp 2020-02-15]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Wykaz zwierząt Polski. Razowski J. (red.). T. IV. Kraków: Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN, 1997, s. 303. ISBN 978-83-907187-0-5.
- ↑ Sierwald, P.; Spelda, J. (2019). MilliBase. Euglomeris connexa (Koch, C. L., 1847). Accessed at: http://millibase.org/aphia.php?p=taxdetails&id=945072 on 2020-02-15