Głuchaczki
 Widok na przełęcz Głuchaczki ze stoków Jaworzyny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Wysokość |
830 m n.p.m. |
| Pasmo | |
| Sąsiednie szczyty | |
Położenie na mapie gminy Jeleśnia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu żywieckiego  | |
 49°35′48,5″N 19°26′08,2″E/49,596806 19,435611
| |
Głuchaczki (słow. słow.) – położona na wysokości 830 m przełęcz pomiędzy Jałowcem (Mędralową Zachodnią, 988 m) a Jaworzyną (1047 m) w Beskidzie Żywiecko-Orawskim[1][2]. Oddziela Pasmo Mędralowej od Grupy Pilska[3].
Opis przełęczy
Przełęcz znajduje się na granicy polsko-słowackiej. Na polską stronę w północno-zachodnim kierunku spływa spod przełęczy potok Przybyłka, po słowackiej stronie zaś Potok Jałowiecki (Polhoranka)[1].
Nazwa przełęczy pochodzi od znajdującego się na niej do końca lat 30. XX wieku przysiółka Głuchaczki, ta zaś pochodzi od nazwiska Głuchaczka. Obecnie zabudowania przysiółka Głuchaczki znajdują się około 1 km od przełęczy, w dół doliny. Po polskiej stronie granicy znajdują się na niej łąki, część słowacka jest porośnięta lasem. Siodło przełęczy Głuchaczki wznosi się zaledwie około 10 m powyżej dna potoku Polhoranka i jest stale przez niego podmywane. Przypuszcza się, że już w nieodległej przyszłości nastąpi tutaj zjawisko kaptażu – przerwanie się Polhoranki na polską stronę, do potoku Głuchego (źródłowy ciek Przybyłki)[3].
Przełęcz Głuchaczki jest wygodnym przejściem z polskiej miejscowości Koszarawy do słowackiej doliny Półgórzanki[3]. Jest jednym z punktów przelotowych szlaku, prowadzącego z Babiej Góry na Pilsko. Na przełęczy w okresie letnim (lipiec-sierpień) od 1992 roku funkcjonuje ogólnodostępna, studencka baza namiotowa „Głuchaczki”, prowadzona przez Studenckie Koło Przewodników Beskidzkich z Katowic w ramach Oddziału Międzyuczelnianego PTTK w Katowicach[3].
Historia
W okresie międzywojennym na przełęczy Głuchaczki działała placówka Straży Granicznej I linii „Przyborów”[4]. Po II wojnie światowej przez jakiś czas około 1 km w kierunku Mędralowej, na Górnych Głuchaczkach (Horne Hluchačky) znajdowało się turystyczne przejście graniczne Przełęcz Jałowiecka-Gluchačky[3].
Przełęcz Głuchaczki weszła do literatury dzięki powieści Janosik Jalu Kurka, w której przedstawił on swoją wizję przygód zbójnickich, osadzając ją w dwudziestoleciu międzywojennym[3].
Regionalizacja
Różne są koncepcje regionalizacji tego regionu. Jerzy Kondracki Pasmo Mędralowej zaliczył do Beskidu Makowskiego, a za jego zachodnią granicę uznawał przełęcz Głuchaczki[5]. W przewodniku turystycznym i na mapach (np. Compassu) Pasmo Mędralowej włączane jest do Beskidu Żywieckiego i ciągnie się dalej na wschód – po przełęcz Glinne[3][1]. W najnowszej regionalizacji z 2018 roku Pasmo Mędralowej należy do Beskidu Żywiecko-Orawskiego[6]. Po słowackiej stronie są to Oravské Beskydy[1] (w najnowszej polskiej regionalizacji włączone do Beskidu Żywiecko-Orawskiego)[6]. Administracyjnie polskie stoki przełęczy należą do wsi Przyborów w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, w gminie Jeleśnia[2].
Szlaki turystyczne
Przypisy
- ↑ a b c d Beskid Śląski i Żywiecki. Mapa 1:50 000, Kraków: Compass, 2011, s. 1, ISBN 978-83-7605-084-3.
- ↑ a b Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2025-01-04].
- ↑ a b c d e f g Stanisław Figiel, Urszula Janicka-Krzywda, Wojciech W. Wiśniewski Piotr Krzywda, Beskid Żywiecki: przewodnik, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2012, s. 232, ISBN 978-83-62460-30-4.
- ↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak, Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom = II, Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 26, ISBN 83-87424-77-3.
- ↑ Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 318, 330–333, ISBN 83-01-12479-2.
- ↑ a b J. Solon i inni, Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data, „Geographia Polonica”, 91 (2), 2018, s. 143–170.