Franciszek Wielgut
![]() | |
Data i miejsce urodzenia |
28 listopada 1888 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
1 stycznia 1972 |
Przebieg służby | |
Siły zbrojne | |
Formacja | |
Jednostki |
7 Pułk Piechoty Legionów, |
Stanowiska |
dowódca batalionu, |
Główne wojny i bitwy | |
Odznaczenia | |
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Franciszek Wielgut (ur. 28 listopada 1888 w Sułoszowej, zm. 1 stycznia 1972 w Częstochowie) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
Urodził się 28 listopada 1888 w Sułoszowej k. Olkusza[1], w rodzinie Józefa (ur. 1858) i Marianny z d. Pasternak (ur. 1861)[2]. Dziadek Bartłomiej Wielgut brał udział w powstaniu styczniowym. Franciszek uczęszczał do szkoły gminnej w Sułoszowej. Ukończył Warszawskie Kursy Pedagogiczne w Warszawie i uzyskał dyplom nauczycielski. W 1911 złożył egzamin maturalny i uzyskał dyplom rządowy nauczycielski. Rozpoczął pracę jako nauczyciel w Warszawskich Kursach Pedagogicznych.
Od 1908 należał do tajnych organizacji młodzieżowych, nauczycielskich i Związku Chłopskiego, od 1911 do Polskich Drużyn Strzeleckich. Jesienią 1914 wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej. Służył w 1 Brygadzie Legionów Polskich. Podczas I wojny światowej ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty Polskiej Siły Zbrojnej w Warszawie.
W 1918, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, został przyjęty do Wojska Polskiego. Był uczestnikiem wojny polsko-czechosłowackiej o Śląsk Cieszyński. Został awansowany do stopnia kapitana piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[3], a następnie do stopnia majora piechoty ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924[4][5]. Jako oficer nadetatowy 7 pułku piechoty Legionów był dyrektorem nauk Centralnej Szkoły Podoficerów Zawodowych Piechoty Nr 2 w Grudziądzu (w likwidacji)[6]. W 1924 był dowódcą II batalionu 27 pułku piechoty[7]. W 1928, jako oficer tej jednostki, służył w 7 Dywizji Piechoty[8]. Od 1931 był komendantem Szkoły Podoficerów Piechoty dla Małoletnich Nr 2. Został awansowany do stopnia podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1932[9]. Z dniem 15 lipca 1932 został przeniesiony do 77 pułku piechoty w Lidzie na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[10][11]. Od listopada 1933 do 1938 pełnił funkcję komendanta Korpusu Kadetów Nr 1 we Lwowie[12]. Był autorem Gawęd żołnierskich (1921), Katechizmu Żołnierza Polskiego (1926)[13] oraz licznych artykułów.
W styczniu 1939 przeszedł w stan spoczynki i zamieszkał w Częstochowie ze swoją żoną Zofią (1889–1978) i dziećmi: Krzysztofem (1919–2001), Ludmiłą i Anną.
We wrześniu 1939 otrzymał przydział do Kwatery Głównej Naczelnego Wodza marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza. 17 września 1939 znalazł się w Rumunii, gdzie został internowany. Od lutego 1941 do kwietnia 1945 był jeńcem niemieckich oflagów.
Po wojnie podjął pracę nauczyciela. Był represjonowany przez komunistyczny aparat bezpieczeństwa. Zmarł w Częstochowie. Pochowany na Cmentarzu św. Rocha (sektor 6-3-5)[14].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari[1] nr 7122
- Krzyż Niepodległości (20 stycznia 1931)[15]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1937)[16][17]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie)[1]
- Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)[18][1]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[1]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[1]
- Krzyż za Obronę Śląska Cieszyńskiego II kl. (2 października 1919)[19]
- Medal Pamiątkowy za Obronę Śląska Cieszyńskiego
Przypisy
- ↑ a b c d e f Stanisław Łoza: Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 793. [dostęp 2020-05-07].
- ↑ Franciszek Wielgut (1888–1972) [online], wikitree.com [dostęp 2020-05-07] .
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 412.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 352.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 177.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 143, 1517.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 189.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 123.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 25.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 232.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 605.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934 roku, s. 7.
- ↑ Franciszek Wielgut: Katechizm żołnierza polskiego. Częstochowa: 1926, s. 1–124.
- ↑ Cmentarz św. Rocha w Częstochowie - wyszukiwarka osób pochowanych [online], czestochowa.artlookgallery.com [dostęp 2020-05-07] .
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 18, poz. 31 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- ↑ Odznaczenia oficerów na terenie korpusu lwowskiego. „Wschód. Prasowa Agencja Informacyjna”, s. 1, Nr 1627 z 13 listopada 1937.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
- ↑ Franciszek Ksawery Latinik, Walka o Śląsk Cieszyński w r. 1919 Cieszyn: P. Mitręga, 1934, s. 143 (wymieniony jako ppor. „Franciszek Wielgus”) [dostęp 2020-05-07].
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.