Ferdynand I

Fernando Antonio Pascual Juan Nepomuceno Serafín Genaro Benedicto

Król Obojga Sycylii
Okres	od 12 grudnia 1816 do 4 stycznia 1825
Poprzednik	Karol III Hiszpański
Następca	Franciszek I
Król Neapolu i Sycylii[1]
Okres	od 6 października 1759 do 12 grudnia 1816
Poprzednik	Karol III Hiszpański
Dane biograficzne
Dynastia	Burbonowie Sycylijscy
Data i miejsce urodzenia	12 stycznia 1751 Neapol
Data i miejsce śmierci	4 stycznia 1825 Neapol
Ojciec	Karol III Hiszpański
Matka	Maria Amalia Wettyn
Żona	Maria Karolina Habsburg Lucia Migliaccio
Dzieci	Maria Teresa Luiza Maria Amelia Teresa Karol Franciszek Maria Krystyna Maria Krystyna Amelia Maria Amelia Maria Antonietta Leopold
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Ferdynand I (ur. 12 stycznia 1751 w Neapolu, zm. 4 stycznia 1825 tamże) – król Neapolu od 1759 (jako Ferdynand IV), król Sycylii od 1759 (jako Ferdynand III), od 1816 król Obojga Sycylii (jako Ferdynand I). Syn króla Hiszpanii Karola III i jego żony Marii Amalii Saskiej.

Ferdynand urodził się w Neapolu. Kiedy w 1759 jego ojciec został królem Hiszpanii, nie mógł być jednocześnie królem Hiszpanii i Neapolu, wtedy Ferdynand odziedziczył po nim królestwo Neapolu. Jego regentem został Toskańczyk Bernardo Tanucci, który z biegiem czasu coraz bardziej chciał zatrzymać rządy w swoich rękach. Sam był człowiekiem zdolnym i inteligentnym, i świadomie zaniedbywał edukację swojego podopiecznego oraz dodatkowo zachęcał go do uprawiania jego ukochanych sportów i rozrywek kosztem wszelkich obowiązków. Ferdynand wyrósł na atletycznie zbudowanego mężczyznę, ale jednocześnie był niewykształcony i niewychowany. Uwielbiał towarzystwo lazzaroni – zwykłych mieszczan, po których przejął dialekt i obyczaje. Jako sportowiec, zachłannie polował i łowił ryby, a nawet sprzedawał swoje zdobycze na miejskim targu. Zarobione pieniądze zaś oddawał biednym.

Młodość Ferdynanda skończyła się w 1767, a jego pierwszym samodzielnym czynem jako króla było wydalenie z królestwa Jezuitów. Rok później Ferdynand ożenił się z arcyksiężniczką austriacką – Marią Karoliną, córką cesarzowej Marii Teresy, młodszą siostrą cesarza Józefa II i starszą siostrą przyszłej królowej Francji – Marii Antoniny. Na mocy kontraktu przedmałżeńskiego, królowa miała zyskać głos w radzie królewskiej po urodzeniu pierwszego syna, a Maria Karolina nigdy nie zawahała się wykorzystywać swoich wpływów na męża. Była piękna, mądra i dumna – jak jej matka, ale też okrutna i zdradliwa, jej ambicją było podnieść Królestwo Neapolu do pozycji europejskiego mocarstwa. Ferdynand wkrótce praktycznie oddał całość rządów w jej ręce.

Tanucci, który sprzeciwiał się rządom królowej, w 1777 został zdymisjonowany. W 1779 dowódcą floty został mianowany Anglik – sir John Acton, który został również faworytem Marii Karoliny. Razem chcieli oni wyzwolić Neapol spod wpływu Hiszpanii, i w tym umacniali sojusz z Austrią i Anglią. W chwili wybuchu wielkiej rewolucji francuskiej, w 1789, dwór neapolitański poparł rewolucjonistów, a sama królowa była zwolenniczką ich idei. Kiedy jednak francuska monarchia została obalona, a król Ludwik XVI i królowa Maria Antonina, siostra Marii Karoliny, oboje zgilotynowani, Ferdynand i Maria Karolina przestraszyli się i dołączyli do pierwszej koalicji antyfrancuskiej (1793).

Pokój z Francją został podpisany w 1796, a francuskie wojska podległe Dyrektoriatowi okupowały Rzym. Ferdynand nie czuł się pewnie, przekonany przez swoją żonę postanowił uderzyć na Francuzów. Chciał zatrzeć zwycięstwo Napoleona w Egipcie oraz zwycięstwa admirała Horatio Nelsona. Razem ze swoją armią pomaszerował do Rzymu, wszedł do miasta 29 listopada, ale został pokonany i musiał zawracać do Neapolu. Kiedy Francuzi stanęli pod bramami miasta, uciekł na pokładzie statku Nelsona – Vanguard, na Sycylię. Pozostawił stolicę pogrążoną w anarchii.

Francuzi weszli do miasta mimo srogiego oporu lazzaroni, którzy pozostali oddani swojemu królowi, za to z pomocą szlachty i mieszczaństwa. W styczniu 1799 powołali do życia Republiką Partenopejską. Intelektualiści, którzy stanęli na czele republiki byli przekonani, że ludzie potrzebują wolności i kultury, zamiast chleba i pracy. Kiedy kilka tygodni później francuskie oddziały zostały wezwane do północnych Włoch, Ferdynand wysłał ekspedycję złożoną z Kalabryjczyków pod dowództwem kardynała Ruffo, aby odbili oni kontynentalną część królestwa. Ruffo wspomagany przez angielską artylerię, kościół oraz pro-burbońską arystokrację, i wykorzystując neutralność i biedę ludzi, odniósł wielkie zwycięstwo. Neapol został zdobyty w maju 1800. W walkach z Francuzami odznaczył się między innymi bandyta znany jako Fra Diavolo. Kilka miesięcy później Ferdynand powrócił oficjalnie na tron.

Król i królowa oboje byli zgodni, że rebeliantom nie zostanie okazane miłosierdzie. Maria Karolina wykorzystała kochankę Nelsona – Emmę, lady Hamilton, żeby przekonała kochanka do swojej własnej przekornej zemsty. Właściwie jedynym wytłumaczeniem dla reakcji Marii Karoliny jest strata ukochanej siostry Marii Antoniny, straconej przez rewolucjonistów-republikanów.

Po powrocie do Neapolu król nakazał aresztowania i egzekucje wszystkich ewentualnych republikanów. Czystkę tę przerwali dopiero Francuzi, którzy zmusili Ferdynanda do uznania traktatu, który zawierał właśnie amnestię dla członków partii francuskiej. Kiedy wybuchła wojna między Francją a Austrią w 1805, Ferdynand podpisał traktat o neutralności, ale już kilka dni później otwarcie poparł Austrię i zgodził się, aby armia angielsko-rosyjska wylądowała w Neapolu w ramach III koalicji.

Zwycięstwo francuskie w bitwie pod Austerlitz 2 grudnia, umożliwiło Napoleonowi rozmieścić wojska w południowych Włoszech. Ferdynand ponownie uciekł do Palermo (23 stycznia 1806), tym razem dołączyła do niego żona i syn. 14 stycznia 1806 Francuzi weszli do Neapolu. Napoleon ogłosił obalenie dynastii Burbonów i uczynił królem Neapolu i Sycylii swojego brata Józefa Bonaparte. Ale Ferdynand dalej rządził częścią królestwa pod angielską protekcją. Instytucje parlamentarne starego feudalnego typu nie istniały już na wyspie i lord William Bentinck, angielski minister nalegał na reformę konstytucji na podstawie wzorców angielskich i francuskich. Ferdynand faktycznie zrzekł się części władzy na korzyść swojego syna – regenta Franciszka. Królowa, również na wniosek Bentincka, została wysłana do Austrii i tam zmarła w 1814.

Po upadku Napoleona, Joachim Murat, który przejął rządy po bracie Napoleona – Józefie, jako król Neapolu w 1808, został zdetronizowany w czasie wojny neapolitańskiej. Ferdynand powrócił do Neapolu. Na mocy tajnego porozumienia, Ferdynand obiecał nie posuwać się w pracach nad konstytucją zbyt daleko, nie dalej niż zatwierdziłaby to Austria. Nieznacznie zmienił prawa i system administracyjny Murata. Zniósł sycylijską konstytucję i proklamował unię dwóch państw Neapolu i Sycylii – Królestwo Obojga Sycylii (12 grudnia 1816).

Jako wotum dziękczynne za swój powrót na tron kazał wznieść w Neapolu kościół San Francesco di Paola, położony vis-a-vis pałacu królewskiego, przy placu, który dzisiaj nosi nazwę Piazza del Plebiscito.

• Order Ducha Świętego – Francja, 1760^[2]
• Krzyż Wielki Orderu Świętego Stefana – Węgry^[3]
• Order Najwyższy Świętego Zwiastowania – nadany w 1822 r. przez Karola Feliksa króla Sardynii^[4]

Jego żoną była Maria Karolina Habsburżanką, córka Franciszka I Lotaryńskiego, cesarza rzymskiego i Marii Teresy, arcyksiężnej austriackiej, królowej Czech i Węgier. Maria Karolina była również ukochaną siostrą Marii Antoniny, królowej Francji. Para miała razem kilkanaścioro dzieci, z których siedmioro przeżyły dzieciństwo:

• Marię Teresę (1772-1807) – poślubiła swojego kuzyna – Franciszka II, cesarza Austrii,
• Luizę Marię Amelię Teresę (1773-1802) – poślubiła swojego kuzyna – Ferdynanda III, wielkiego księcia Toskanii,
• Franciszka I, króla Obojga Sycylii (1777-1830),
• Marię Krystynę (1779-1849) – poślubiła Karola Feliksa Sardyńskiego,
• Marię Amelię (1782-1866) – poślubiła przyszłego Ludwika Filipa I, króla Francuzów,
• Marię Antoniettę (1784-1806) – poślubiła swojego kuzyna – Ferdynanda VII, króla Hiszpanii,
• Leopolda, księcia Salerno (1790-1851) – poślubił swoją siostrzenicę – Marię Klementynę Austriacką (córkę Marii Teresy i Franciszka II).