Emil Buras

Fotografia nagrobna Emila Burasa
porucznik
Data urodzenia	10 października 1924
Data śmierci	15 maja 2013
Przebieg służby
Lata służby	1944–1945
Siły zbrojne	ludowe Wojsko Polskie
Jednostki	6 Pomorska Dywizja Piechoty: 14 Pułk Piechoty
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa: przełamanie Wału Pomorskiego, bitwa o Kołobrzeg, forsowanie Odry
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Emil Buras (ur. 10 października 1924, zm. 15 maja 2013) – pracownik branży motoryzacyjnej związany z Sanokiem, mistrz ślusarstwa, żołnierz ludowego Wojska Polskiego, porucznik w stanie spoczynku Wojska Polskiego III RP, działacz kombatancki.

Urodził się w 1924 jako jedno z trojga dzieci Karola (kowal, działacz ruchu robotniczego i socjalistycznego w sanockiej fabryce, członek Rady Powiatowej Kasy Chorych w Sanoku^[1] w okresie II RP, po II wojnie światowej pełnomocnik przy parcelacji ziem). Przez całe życie był związany z dzielnicą Posada w Sanoku^[2].

Podczas II wojny światowej 2 sierpnia 1944 był świadkiem wybuchu i pożaru na terenie Fabryki Gumy w Sanoku i jednym z pomagających ofiarom^[3][4]. Po nadejściu w sierpniu 1944 frontu wschodniego do miasta zgłosił się do ludowego Wojska Polskiego w listopadzie 1944. W Przemyślu został żołnierzem 6 Pomorskiej Dywizji Piechoty^[2], przydzielonym do 14 pułku piechoty, jako szeregowy w baterii moździerzy. Od końca grudnia 1944 odbywał szlak bojowy przez Warszawę na północny zachód. Na początku 1945 brał udział w walkach o przełamanie Wału Pomorskiego, w marcu 1945 uczestniczył w bitwie o Kołobrzeg^[5], następnie w kwietniu 1945 w forsowaniu Odry^[6]. Służył na stanowisku ładowniczego. 3 maja 1945 dotarł wraz z pułkiem do brzegów rzeki Łaba koło Sandau. Tam, po zakończeniu walk, brał udział w defiladzie^[7]. Wraz z nim w wojsku służyli wówczas jego znajomi z Sanoka, m.in. krewny Jan Senuś^[8], Franciszek Harłacz, Władysław Gąsiorowski^[9]. Po zakończeniu działań wojennych przebywał w miejscach stacjonowania przemianowanego 14 Kołobrzeskiego pułku piechoty. Zakończył służbę 15 lipca 1945 w Żywcu. 30 kwietnia 1947 został zdemobilizowany w stopniu kaprala.

W okresie PRL pracował na stanowisku instruktora w Powiatowym Zarządzie Samopomocy Chłopskiej, później był zaopatrzeniowcem w Zjednoczeniu Państwowych Gospodarstw Rolnych. Następnie został zatrudniony w Sanockiej Fabryce Autobusów „Autosan”, gdzie pracował na stanowisku ślusarza, zaś po zdobyciu dyplomu mistrza tego fachu sprawował stanowisko kontrolera jakości. Na początku lat 60. wstąpił do PZPR. Od 1 września 1966 pełnił funkcję kierownika Zakładowego Domu Kultury w Sanoku. W listopadzie 1971 został zastępcą kierownika działu socjalnego w Autosanie. W 1975 obchodził jubileusz 35-lecia pracy zawodowej^[10], a w 1980 obchodził jubileusz 40-lecia pracy w sanockim zakładzie^[11]. Do początku lat 80. pracował w SFA jako ślusarz w wydziale produkcji urządzeń specjalistycznych^[12]. Odszedł na emeryturę w 1981.

Działał także na polu politycznym i społecznym. Do 1952 był członkiem Komisji Rolnictwa Miejskiej Rady Narodowej w Sanoku^[13]. Sprawował mandat radnego MRN w Sanoku w kadencji 1954-1958 i został odwołany z tej funkcji w październiku 1956 z powodu nieuczestniczenia w sesjach^[14]. Był śpiewakiem amatorem.

W PRL należał do Związku Bojowników o Wolność i Demokrację^[15], 28 listopada 1982 został wybrany członkiem zarządu^[16]. Pełnił funkcję prezesa Związku Kombatantów i Osób Represjonowanych w Sanoku^[17], od 2009 wiceprezesa^[18], a od 2011 prezesa^[19] koła powiatowego Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych w Sanoku^{[2][20][21][22][23][24]}. W 2002 pozostawał w stopniu podporucznika^[25], a do końca życia był w stopniu porucznika rezerwy w stanie spoczynku^[26].

Imię 6 Pomorskiej Dywizji Piechoty nadano Gimnazjum nr 4 w Sanoku przy ulicy Jana Pawła II w dzielnicy Wójtostwo. Emil Buras odwiedzał tę szkołę z prelekcjami^[27].

Zmarł 15 maja 2013^[28]. Został pochowany na Cmentarzu Posada w Sanoku 18 maja 2013^[29].

Od 1949 jego żoną była Krystyna z domu Kopczak (1933–2007). W 2000 para obchodziła jubileusz 50. rocznicy zawarcia małżeństwa^[30]. Mieli troje dzieci, w tym córkę Łucję.

Polskie

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1977)^[15]
• Srebrny Krzyż Zasługi
• Srebrny Medal Zasłużonym na Polu Chwały
• Medal za Warszawę 1939–1945
• Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
• Medal „Za udział w walkach o Berlin”
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (1954, na wniosek Zarządu Głównego Związku Samopomocy Chłopskiej)^[31]
• Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974)^[32]
• Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie (1999)^[33]
• Medal „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej”
• Odznaka „Weteran Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny” (1995)
• Odznaka „Zasłużony dla Sanoka” (1983)^[34]
• Odznaka „Zasłużony dla Sanockiej Fabryki Autobusów” (1975)^[35]
• Odznaka „Zasłużony Działacz Związku Zawodowego Metalowców” (1976)^[36]
• Odznaka „Za Zasługi dla Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych” (2002)^[37]
• Kombatancki Krzyż Pamiątkowy Zwycięzcom (2011)^[38]

Radzieckie i rosyjskie

• Medal „Za wyzwolenie Warszawy” – Związek Radziecki
• Medal „Za zdobycie Berlina” – Związek Radziecki
• Medal jubileuszowy „65-lecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” – Federacja Rosyjska (2011)^[39]

• Krystyna Matoszko. Trzy barwy czasu.... „Nowiny”. Nr 118, s. 4, 1 maja 1970. 
• Arnold Andrunik: Rozwój i działalność Związku Bojowników o Wolność i Demokrację na Ziemi Sanockiej w latach 1949-1984. Sanok: 1986, s. 1-335.
• Czesław Skrobała. Znad Sanu nad Łabę. „Tygodnik Sanocki”. Nr 47 (524), s. 6, 23 listopada 2001. 
• Frontowe wspomnienia. „Tygodnik Sanocki”. Nr 12 (1010), s. 3, 26 lutego 2010.