Edward Kowalczyk (1924–2000)
| |
| Data i miejsce urodzenia |
25 maja 1924 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
7 lipca 2000 |
| Wiceprezes Rady Ministrów | |
| Okres |
od 31 października 1981 |
| Przynależność polityczna | |
| Minister łączności | |
| Okres |
od 28 czerwca 1969 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Przewodniczący Stronnictwa Demokratycznego | |
| Okres |
od 18 marca 1981 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
       
| |
Edward Kowalczyk, ps. „Mruk”[1] (ur. 25 maja 1924 w Warszawie, zm. 7 lipca 2000 tamże) – polski cybernetyk, inżynier łączności, pracownik naukowy, publicysta i polityk. Minister łączności w latach 1969–1980, wiceprezes Rady Ministrów w rządzie Wojciecha Jaruzelskiego w latach 1981–1985. Poseł na Sejm PRL V i IX kadencji. Przewodniczący Stronnictwa Demokratycznego w latach 1981–1985.
Życiorys
Urodził się w robotniczej rodzinie Stanisława i Apolonii[1]. Jego ojciec był właścicielem warsztatu rzemieślniczego i pracownikiem kolei. Działał w Polskiej Partii Socjalistycznej oraz Związku Zawodowym Kolejarzy[2].
W czasie okupacji niemieckiej Edward Kowalczyk wstąpił w szeregi Armii Krajowej. Jednocześnie studiował na konspiracyjnym Uniwersytecie Warszawskim. W stopniu starszego strzelca z cenzusem brał udział w powstaniu warszawskim walcząc w plutonie „Pomorzaka” kompanii „Habdank” w VII Zgrupowaniu „Ruczaj”. Po dostaniu się do niewoli i został wywieziony do Niemiec, gdzie przebywał w Landsdorf i Mossburg.
W 1951 ukończył studia na Politechnice Warszawskiej. W 1964 uzyskał stopień doktora. Został pracownikiem Katedry Teletransmisji Wydziału Łączności Politechniki Warszawskiej (1951–1965). W późniejszym okresie kierował filią tej uczelni w Płocku (1965–1969). W 1979 został profesorem PW. Był członkiem Komitetu Elektroniki i Telekomunikacji Polskiej Akademii Nauk[3].
Naukowo specjalizował się w cybernetyce. Oprócz pracy naukowej i dydaktycznej zajmował się publicystyką, głównie w zakresie problematyki naukowej, organizacji nauki oraz popularyzacji wiedzy.
W 1967 wstąpił do Stronnictwa Demokratycznego. Od czerwca 1969 do kwietnia 1980 był ministrem łączności w rządach: Józefa Cyrankiewicza i Piotra Jaroszewicza, Piotra Jaroszewicza i Jaroszewicza i Edwarda Babiucha, następnie zaś dyrektorem Instytutu Łączności. W 1981 sprawował przez krótki okres funkcję wiceprezesa Najwyższej Izby Kontroli. Od października 1981 do listopada 1985 był wicepremierem w rządzie Wojciecha Jaruzelskiego. Jako polityk uznawany za osobę niechętną wobec Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”[4]. Członek prezydium Tymczasowej Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego w 1982[5], następnie RK PRON[6].
Sprawował wysokie funkcje partyjne. Od 1973 zasiadał w Centralnym Komitecie SD, od 1976 do 1989 zaś w prezydium CK. W okresie 1981–1985 był przewodniczącym Centralnego Komitetu SD – w wewnątrzpartyjnym głosowaniu w 1985 nie uzyskał reelekcji na to stanowisko[7]. Dwukrotnie sprawował mandat posła na Sejm PRL V i IX kadencji (1969–1972, 1985–1989). W IX kadencji był wiceprzewodniczącym Komisji Nauki i Postępu Technicznego.
Edward Kowalczyk nie kandydował w wyborach w 1989. Wycofał się z aktywnej polityki – sporadycznie wypowiadał się w sprawach wewnątrzpartyjnych (np. w 1990 na temat kierunku, w którym powinno zmierzać Stronnictwo w nowej sytuacji politycznej[8]). Po rozstaniu ze Stronnictwem Demokratycznym współpracował ze Stanisławem Tymińskim i Andrzejem Lepperem jako doradca polityczny[9]. Bez powodzenia kandydował do Sejmu z listy Przymierza Samoobrona w wyborach parlamentarnych w 1993[10].
Był prezesem (1970–1981), następnie zaś honorowym prezesem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Cybernetycznego. 2 września 1982 na mocy decyzji Biura Politycznego KC PZPR wszedł w skład Komitetu Honorowego uroczystości żałobnych Władysława Gomułki[11]. W sierpniu 1984 stał na czele Obywatelskiego Komitetu Obchodów 40. Rocznicy Powstania Warszawskiego. W latach 1985–1990 członek Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Na emeryturze stał na czele stowarzyszenia „Polski Komitet Zwalczania Raka”[12].
Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A3-tuje-3-11)[3][13].
Ordery i odznaczenia
- Order Sztandaru Pracy I klasy
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Złoty Krzyż Zasługi
- Warszawski Krzyż Powstańczy[14]
- Medal 40-lecia Polski Ludowej
- Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1973)[15]
- Medal 1300-lecia Państwa Bułgarskiego[16]
- Order „Złota Gwiazda Przyjaźni między Narodami” (NRD)[17]
Publikacje
- Niektóre problemy teorii systemów. Zeszyty Naukowe Politechniki Warszawskiej, 46, Elektryka, Warszawa 1966.
- Człowiek w świecie informacji. Wyd. WKiŁ, Warszawa 1976.
- Działanie społeczno-polityczne. Wiedza i umiejętność. Wyd. Epoka, 1980, ss. 142.
- O istocie informacji. Wyd. WKiŁ, Warszawa 1981.
- Cybernetyka – myśl porządkująca. Cztery wykłady na tematy cybernetyczne. Wyd. Ossolineum, PAN, Wrocław 1987, ss. 105. Seria: Najnowsze Osiągnięcia Nauki. ISBN 83-04-02617-1.
Życie prywatne
Żonaty, miał dwóch synów.
Przypisy
- ↑ a b Powstańcze Biogramy – Edward Kowalczyk [online], 1944.pl [dostęp 2019-07-12].
- ↑ Edward Kowalczyk, w: Andrzej Kępiński, Zbigniew Kilar, Kto jest kim w Polsce – inaczej, cz. 1, Wydawnictwo „Czytelnik”, Warszawa 1985, s. 184–196 (rozmowa z Edwardem Kowalczykiem)
- ↑ a b „Gazeta Stołeczna”, nr 164 z 15–16 lipca 2000, s. 10, 11 (nekrologi)
- ↑ Janusz Herz, Widziane z trzeciego planu – rozmowy z Tadeuszem Witoldem Młyńczakiem, Warszawa 1992, s. 48, 73
- ↑ „Dziennik Polski”, r. XXXVIII, nr 223 (11 807), 20 grudnia 1982, s. 2
- ↑ „Trybuna Robotnicza”, nr 109 (12 961), 10 maja 1983, s. 6
- ↑ Janusz Herz, Widziane z trzeciego planu..., s. 75
- ↑ Sonda, „Tygodnik Demokratyczny”, nr 8 z 25 lutego 1990, s. 4
- ↑ Waldemar Żebrowski, Stronnictwo Demokratyczne w warunkach demokratyzacji ustroju politycznego, Wyd. Olsztyńska Szkoła Wyższa, Olsztyn 2003, s. 87. O związkach z Partią „X” czytaj w: Janusz Herz, Widziane z trzeciego planu..., s. 75. Wojciech Jaruzelski, Stan wojenny. Dlaczego..., Warszawa 1992, s. 19. Plan „X” Partii „X”, „Gazeta Wyborcza”, nr 661 z 19 sierpnia 1991, s. 3
- ↑ Inga Słodkowska, Wybory 1993. Partie i ich programy, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2001
- ↑ „Trybuna Robotnicza”, nr 173, 3–5 września 1982, s. 1–2
- ↑ „Gazeta Stołeczna”, nr 158 z 8–9 lipca 2000, s. 11 (nekrolog)
- ↑ Wyszukiwarka grobów w Warszawie. [dostęp 2024-09-02].
- ↑ Lista odznaczonych Warszawskim Krzyżem Powstańczym. „Stolica”. Rok XXXVII, Nr 21 (1794), s. 15, 8 sierpnia 1982. Warszawa: Warszawskie Wyd. Prasowe RSW „Prasa-Książka-Ruch”. [dostęp 2024-09-02].
- ↑ Medale „Za Zasługi dla Obronności Kraju” dla członków rządu, „Trybuna Robotnicza”, nr 241, 11 października 1973, s. 2
- ↑ Bułgarska delegacja w CK SD, „Kurier Polski”, nr 40 z 25–27 lutego 1983, s. 1
- ↑ Wspólne posiedzenie sekretariatów CZ LDPN i CK SD, „Kurier Polski”, nr 104 z 28 maja 1984, s. 3
Bibliografia podstawowa
- Edward Kowalczyk, [w:] Kto jest kim w Polsce 1984, Warszawa 1984.
- Edward Kowalczyk, [w:] Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. IX kadencja (opracowanie zespół redakcji „Rzeczpospolita”), Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, Warszawa 1986, s. 284 (krótki biogram ze zdjęciem).
- Kierownictwo Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego, „Kurier Polski”, nr 79 z 23 kwietnia 1985.
