Doksologia
Doksologia (gr. doxa – „chwała”, logos – „słowo”) – pojęcie oznaczające formuły liturgiczne, które głoszą chwałę Boga, Jego wielkość i moc, ujawniającą się w tym, czego dokonał i czego nadal dokonuje dla człowieka, potwierdzane przez zgromadzenie wiernych aklamacją amen.
Doksologia jako stała figura retoryczna prozy wczesnochrześcijańskiej pojawiła się po raz pierwszy w traktacie św. Bazylego Wielkiego O Duchu Świętym, wydanym w 375 roku. Miała ona wówczas funkcję apologetyczną, broniącą ortodoksyjnej nauki o Trójcy Świętej przed arianami[potrzebny przypis].
Wyróżnia się doksologię wielką (Chwała na wysokości Bogu…) oraz małą (Chwała Ojcu i Synowi…), która np. kończy każdy psalm w liturgii godzin.
Najważniejszą doksologią w liturgii Kościoła zachodniego jest końcowa doksologia Kanonu Rzymskiego (Przez Chrystusa, z Chrystusem…)[1]. W Mszy sprzed reform Pawła VI odmawiana jest w większej części po cichu:
[po cichu:]
Per ipsum et cum ipso et in ipso
est tibi Deo Patri omnipotenti
in unitate Spiritus Sancti
omnis honor et gloria
[głośno:]
per omnia sæcula sæculorum.
Wierni: Amen[2].
W liturgii posoborowej doksologia ta została włączona także do pozostałych modlitw eucharystycznych. Odmawiana jest przez kapłana w całości na głos i, podobnie jak w liturgii tradycyjnej, zakończona aklamacją wiernych Amen. W polskim tłumaczeniu łaciński zaimek wskazujący Ipse dotyczący Chrystusa zastąpiono słowem Chrystus[3]:
Przez Chrystusa, z Chrystusem i w Chrystusie
Tobie Boże Ojcze Wszechmogący
w Jedności Ducha Świętego
wszelka cześć i chwała
przez wszystkie wieki wieków
Wierni: Amen.
W nabożeństwach protestanckich jedną z doksologii jest zakończenie Modlitwy Pańskiej: Albowiem Twoje jest Królestwo i moc, i chwała na wieki wieków. Amen.
Przypisy
- ↑ J.-D. Chalufour OSB, Przewodnik po Mszy świętej. Objaśnienie części stałych Mszy według mszału wydanego w 1962 przez bł. Jana XXIII, stanowiącego nadzwyczajną formę rytu rzymskiego z dodaniem komentowanych tekstów mszału z 1969 (w formie zwyczajnej rytu rzymskiego), mszałów: lyońskiego i dominikańskiego oraz liturgii świętego Jana Chryzostoma, Dębogóra 2012, s. 168-169.
- ↑ Missale Romanum ex decreto Ss. Concilii Tridentini Restitutum Summorum Pontificum cura recognitum. Editio Typica, Typis Polyglottis Vaticanis, 1962 (łac.).
- ↑ Nowe ogólne wprowadzenie do Mszału Rzymskiego. Poznań: Wydawnictwo Pallottinum, 2004, s. 37. ISBN 83-7014-486-1.
Bibliografia
- Rupert Berger, Mały słownik liturgiczny, Juliusz Zychowicz (tłum.), Michał Tschuschke (red.), Poznań: „W Drodze”, 1990, ISBN 83-7033-080-0, OCLC 830055251.
- Jean Denis Chalufour OSB, Przewodnik po Mszy świętej. Objaśnienie części stałych Mszy według mszału wydanego w 1962 przez bł. Jana XXIII, stanowiącego nadzwyczajną formę rytu rzymskiego z dodaniem komentowanych tekstów mszału z 1969 (w formie zwyczajnej rytu rzymskiego), mszałów: lyońskiego i dominikańskiego oraz liturgii świętego Jana Chryzostoma, Paweł Mielcarek (tłum.), Dębogóra: „Dębogóra", 2012.