Cryptosporidium parvum
 Oocysty C. parvum (mniejsze) oraz cysty Giardia intestinalis (większe) widziane pod mikroskopem fluorescencyjnym | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Supergrupa | |
| Nadtyp | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Cryptosporidium parvum |
| Nazwa systematyczna | |
| Cryptosporidium parvum Tyzzer, 1907 | |
Cryptosporidium parvum – gatunek prostista zaliczany do apikompleksów. Jest pasożytem wewnątrzkomórkowym, który wywołuje kryptosporydiozę niektórych gatunków ssaków (w tym człowieka).
Morfologia
Trofozoit ma wielkość 1,5–6 µm[1][2] i łączy się z enterocytami za pomocą wyspecjalizowanych organelli (ang. feeder organelle). Merozoit ma 0,4–2,5 µm. Grubościenna, okrągła lub owalna[2] oocysta ma wielkość 4–6 µm[1][2]. Sierpowaty sporozoit z pojedynczym jądrem komórkowym ma 0,75–1,5 µm[2].
Jego roptrie wytwarzają proteazy ułatwiające inwazję[2].
Ekologia
Gatunek kosmopolityczny, występuje we wszystkich krajach świata, jednak jego chorobowość (prewalencja) jest różna w poszczególnych regionach – najniższa jest w Europie (1,3%), natomiast najwyższa w Oceanii (16,5%), w Polsce to około 5%[2].
Jego żywicielami są głównie przeżuwacze (bydło, kozy, owce) oraz w mniejszym stopniu także inne gatunki ssaków (w tym człowiek)[1].
Chorobotwórczość
U człowieka kryptosporydioza która objawia się: nudnościami, wymiotami, biegunką, a niekiedy również dusznościami, kaszlem oraz gorączką. Zakażenie następuje po spożyciu oocyst, których dawka infekcyjna dla zdrowego człowieka wynosi około 30. U osób ze zmniejszoną odpornością do zainfekowania niekiedy wystarczy tylko jedna cysta, zaś przebieg choroby jest znacznie cięższy (niekiedy nawet śmiertelny)[3]. Poza układem pokarmowym, znane są również przypadki zakażeń C. parvum układu oddechowego u dzieci. Jak dotąd nie został jednak poznany jego sposób rozmnażania się w tym układzie[2].
U zwierząt (poza człowiekiem) zakażenie zwykle przebiega bezobjawowo, jedynie u młodych osobników mogą występować objawy ze strony układu pokarmowego[1].
Cykl życiowy
Oocysty zawierające sporozoity[1][2] dostają się do organizmu wraz z pokarmem, wodą lub unoszącym się w powietrzu kurzem[2]. W jelicie cienkim sporozoity uwalniają się z oocyst i przylegają do enterocytów[1][2], przez które niemal od razu zostają otoczone, tworząc wakuolę pasożytniczą (ang. parasitophorous vacuole). Sporozoit przekształca się w trofozoit. Po 1–8 dniach zachodzi schizogonia, w wyniku której powstaje 8 merozoitów. Te, po uwolnieniu, zakażają następne enterocyty. Następnie powstają w pełni dojrzałe schizonty (merocyty), każdy z nich zawiera po 4 merozoity, które przekształcają się w makrogametocyty i mikrogametocyty[2] (gamogonia)[1], łączące się w zygotę. Kolejnym etapem jest przekształcenie się zygoty w oocystę[1][2], w której powstają 4 sporozoity (sporogonia)[2]. Większość oocyst jest wydalana wraz z kałem do środowiska zewnętrznego[1][2], jednak około 20% z nich (o znacznie cieńszej otoczce)[2] pęka niemal natychmiast powodując dalszy rozwój zakażenia (autoinwazja)[1][2].
Podobny cykl życiowy mają protisty z rodzaju Toxoplasma. Również merozoit C. parvum przypomina tachyzoit rodzaju Toxoplasma[2].
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j Jerzy L. Gundłach, Andrzej B. Sadzikowski: Parazytologia i parazytozy zwierząt. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2004. ISBN 83-09-01825-8.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Antoni Deryło (red.), Parazytologia i akaroentomologia medyczna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 136–138, ISBN 978-83-01-13804-2.
- ↑ Gabriel Virella: Mikrobiologia i choroby zakaźne. Piotr B. Heczko (red.), Paweł S. Berezowicz (tłum. z ang.). Wyd. 1 (polskie). Wrocław: Wydawnictwo Medyczne „Urban & Partner”, 2009, s. 434–435. ISBN 978-83-85842-59-0.
