Copa do Brasil

Państwo	Brazylia
Dyscyplina	piłka nożna
Data założenia	1989
Rozgrywki
Liczba drużyn	92
Zwycięzca	Atlético Mineiro
Zwycięzcy
Pierwszy zwycięzca	Grêmio
Obecny zwycięzca	Atlético Mineiro (2 tytuły)
Najwięcej zwycięstw	Cruzeiro (6 tytułów)
Strona internetowa

Copa do Brasil – puchar Brazylii w piłce nożnej rozgrywany z udziałem 64 klubów z 26 stanów i Dystryktu Federalnego. W latach 2001–2012 w pucharze, z powodu zbyt napiętego terminarza, nie mogły brać udziału kluby występujące w tym samym roku w Copa Libertadores. Dzięki temu większe szanse na ostateczny sukces miały mniejsze kluby. Obecnie zwycięzca Pucharu automatycznie zdobywa awans do Copa Libertadores.

Turniej rozgrywany jest systemem pucharowym („przegrywający odpada”) mecz i rewanż. W pierwszych dwóch rundach obowiązuje zasada, że jeśli zespół gości wygra różnicą dwóch lub więcej bramek, to automatycznie awansuje do następnej rundy bez konieczności rozgrywania rewanżu. Copa do Brasil jako pierwszy turniej w Ameryce Południowej zastosował znaną w Europie zasadę bramek zdobytych na wyjeździe (którą to zasadę w Copa Libertadores użyto po raz pierwszy w 2005 roku). Copa do Brasil stanowi wyjątkową okazję dla klubów ze słabszych piłkarsko stanów, by zmierzyć się z wielkimi klubami Brazylii. Zwycięzca Copa do Brasil automatycznie uzyskuje prawo gry w następnym roku w Copa Libertadores.

Stosowany system pucharowy stwarzał okazje do licznych dramatycznych meczów i sensacyjnych rozstrzygnięć.

Criciúma EC (wówczas mało znany klub z małego, choć dobrze rozwijającego się stanu Santa Catarina) zadebiutowała w turnieju rok wcześniej, kiedy to dotarła do półfinału (trenerem klubu był nieznany jeszcze wtedy Luiz Felipe Scolari). Tym razem dotarła aż do finału, gdzie jednak nikt nie ośmielił się pomysleć, że jest w stanie nawiązać walkę z potężnym Grêmio z Porto Alegre. Pomimo faktu, że Grêmio z powodu odejścia wielu wybitnych graczy nie miał już tak znakomitej drużyny, jak wcześniej, jednak mimo to zwycięstwo klubu Criciúma było dla wielu zaskoczeniem.

Ceará jest jednym z najbiedniejszych stanów Brazylii i dlatego nigdy żaden klub z tego stanu nie zdobył mistrzostwa Brazylii (a naweŧ żaden nie zbliżył się do takiego wyczynu). Jednak w roku 1994 klub z Fortalezy noszący identyczną nazwę jak nazwa stanu, był bliski wielkiego sukcesu. W drodze do finału w pobitym polu zostały SE Palmeiras ze stanu São Paulo, a w półfinale inna rewelacja tego roku – reprezentujący stan Espírito Santo klub Linhares. W finale jednak po remisie 0:0 Ceará przegrała z Grêmio na wyjeździe 0:1.

W roku 1996 pierwszy mecz między Cruzeiro EC a SE Palmeiras rozegrany w Belo Horizonte zakończył się remisem 1:1. Palmeiras uważany był w tym czasie za najlepszą drużynę Brazylii, w której grali tacy piłkarze jak Cafu, Cléber, Júnior, Djalminha, Luizão i Rivaldo. Pieczę nad drużyną Palmeiras sprawował ceniony szkoleniowiec Vanderlei Luxemburgo. Do zdobycia pucharu zielono-białym wystarczało nawet nikłe zwycięstwo, które powszechnie uważano za pewne. Już po pięciu minutach gry po znakomitym pokazie gry, jaki dał Djalminha, Luizão zdobył bramkę dla gospodarzy. Kibice Palmeiras, pewni zwycięstwa, czekali jedynie na dalsze gole dla swej drużyny. Jednak ku ich zaskoczeniu jeszcze w pierwszej połowie po błędzie Amarala piłkę przejął Roberto Gaucho i wyrównał stan meczu. Palmeiras rzucił się do ataku, by zdobyć drugą bramkę i odzyskać prowadzenie. Jednak w drużynie Cruzeiro znakomicie spisywał się Dida, który nie pozwolił piłce wpaść do bramki gości. Po 83 minutach gry dośrodkowanie wykonał Palhinha i bramkarz Palmeiras Velloso wypuścił piłkę tak nieszczęśliwie, że ta dostała się pod nogi Marcelo Ramosa, który wepchnął ją do bramki. Cruzeiro objęło sensacyjne prowadzenie, które utrzymał do końca meczu, sięgając drugi raz w swej historii po Puchar Brazylii. W Belo Horizonte witało zwycięzców 100 000 kibiców.

Począwszy od roku 1994 Botafogo posiadało jeden z najmocniejszych składów od czasu odejścia Garrinchy. W budowę tego silnego zespołu poszły miliony dostarczone przez zamożnego sponsora (firma Parmalat), dobrze wykorzystane przez zarządców klubu. Mecz finałowy z rewelacją turnieju, mało znanym klubem EC Juventude, miał być dla klubu tylko formalnością. Jednak na słynnym stadionie Maracanã w obecności 100 000 widzów Botafogo przegrał 1:2 doprowadzając swych kibiców do rozpaczy. Wynik meczu całkowicie zaskoczył kanał telewizyjny, który transmitowal mecz. Zgodnie ze zwyczajem po zakończonym meczu telewizja w Brazylii pokazuje herb zwycięskiego klubu. Tym razem nie tylko nie przygotowano herbu klubu Juventude, ale do tego nie odegrano klubowego hymnu zwycięzców, gdyż nie było nikogo, kto spodziewałby się takiego rozstrzygnięcia. Jedynie garstka kibiców Juventude zgotowała swej drużynie skromny pokaz ogni sztucznych.

W finale Pucharu Brazylii w 2000 roku spotkały się dwa wielkie i utytułowane kluby – Cruzeiro EC i São Paulo. Po pierwszym bezbramkowym meczu doszło no rewanżu na wypełnionym po brzegi stadionie Estádio Mineirão. Prowadzienie zdobyła drużyna gości, jednak Cruzeiro wyrównał w 80 minucie dzięki bramce Fábio Júniora. W ostatnich minutach dogrywki zwycięskiego gola dla Cruzeiro zdobył Geovanni. Cruzeiro został drugim klubem (po Grêmio) który trzykrotnie wygrał Copa do Brasil.

Historia lubi się powtarzać i w 2001 roku w Copa do Brasil rok po sukcesie Cruzeiro EC znów wygrało Grêmio. Tak samo było w roku 1994 i 1997 – zaraz po tym, jak Puchar Brazylii wygrał Cruzeiro, rok później triumfował Grêmio. Sukces w roku 2001 był tym cenniejszy, że nie przyszedł łatwo. Najpierw trzeba było pokonać najbardziej popularny klub w stanie Pernambuco Santa Cruz. Następnym przeciwnikiem był klub Fluminense de Feira Futebol Clube, który dzierżył rekord liczby mistrzostw stanu Rio de Janeiro. W półfinale trzeba było pokonać dwukrotnego klubowego mistrza świata São Paulo. W finale był kolejny arcytrudny rywal – zdobywca Copa do Brasil z 1995 roku, mistrz Brazylii z 1998 i 1999 roku – Corinthians Paulista. Pierwszy mecz w Porto Alegre, pomimo prowadzenia 2:0 Grêmio zremisował 2:2. Na wielkim stadionie Morumbi w São Paulo Corinthians Paulista, któremu do sukcesu wystarczał bezbramkowy remis, był zdecydowanym faworytem. Jednak Grêmio zademonstrował znakomitą dyspozycję i pokonał gospodarzy pewnie 3:1. Było to już czwarte zwycięstwo klubu w Copa do Brasil.

Klub Brasiliense ze stołecznej Brasilii, który nic nie znaczył w brazylijskim futbolu powtórzył sensacyjny wyczyn klubu Ceará sprzed 7 lat i po pokonaniu dwóch gigantów (Fluminense de Feira Futebol Clube i Atlético Mineiro) dotarł do finału Pucharu Brazylii. Tutaj nie dał jednak rady potężnemu klubowi Corinthians Paulista.

W roku 2003 w imponującym stylu wygrał klub, który wkrótce miał zdobyć potrójną koronę. Drużyna Cruzeiro EC, którą kierował Vanderlei Luxemburgo, bez porażki dotarła do finału, gdzie zmierzyła się ze słynnym CR Flamengo. W Rio de Janeiro dzięki bramce Alexa Cruzeiro zremisowało 1:1. W Belo Horizonte Cruzeiro prowadziło 3:0 już po 30 minutach gry. Bramki zdobyli Deivid, Aristizábal i Luisão. Później drużyna ograniczyła się już tylko do kontrolowania meczu, tracąc jedną bramkę i wygrywając ostatecznie 3:1. Cruzeiro zdobyło Copa do Brasil już czwarty raz.

Rok 2004 nigdy nie zostanie zapomniany przez kibiców klubu CR Flamengo, lecz nie dzięki świetnemu zwycięstwu, ale dzięki porażce z mało znaczącym klubem ze stanu São Paulo – EC Santo André. Niewielki klub po wyjazdowym remisie u siebie zdecydowanie pokonał gigantów z Rio de Janeiro. Nie była to pierwsza niespodzianka zgotowana przez drużynę z miasta Santo André, gdyż wcześniej wyeliminowali oni słynny SE Palmeiras.

Drugi raz z rzędu mało znany dotąd klub ze stanu São Paulo (tym razem Paulista) pokonał w finale Pucharu Brazylii potężny klub z Rio de Janeiro (tym razem był to Fluminense FC). W odróżnieniu jednak od klubu EC Santo André Paulista miał znacznie trudniejszą drogę do finału, gdyż pokonać musiał takie kluby pierwszoligowe jak SC Internacional, Figueirense czy Cruzeiro EC.

Pierwszy raz w dziejach Pucharu Brazylii w finale imprezy zagrały kluby z tego samego stanu. Flamengo pokonał swego wielkiego derbowego rywala CR Vasco da Gama i drugi raz w swej historii zdobył Copa do Brasil. Dzięki temu zwycięstwu Flamengo mógł wystąpić w Copa Libertadores pierwszy raz od 2002 roku.

Fluminense dwukrotnie docierał do finału Pucharu Brazylii i dwukrotnie przegrywał. Tym razem był to już trzeci występ tego klubu na samym szczycie Copa do Brasil. Przeciwnikiem był klub Figueirense, a więc rywal nie z najwyższej półki brazylijskiego futbolu. Fluminense, choć z trudem (1:0 i 1:1), ale podołał roli faworyta i za trzecim podejściem zdobył Puchar Brazylii. Figueirense, które koniecznie chciało dorównać swojemu rywalowi ze stanu Santa Catarina, klubowi Criciúma (zdobywcy Copa do Brasil z 1991 roku), musiał pogodzić się z przegraną.

Rok		Finał				Półfinaliści
		Zwycięzca	Wynik	Finalista
1989 Szczegóły		Grêmio	0 – 0 2 – 1	Sport		Flamengo	Goiás
1990 Szczegóły		Flamengo	1 – 0 0 – 0	Goiás		Criciúma	Náutico
1991 Szczegóły		Criciúma	1 – 1 0 – 0	Grêmio		Coritiba	Remo
1992 Szczegóły		Internacional	1 – 2 1 – 0	Fluminense		Palmeiras	Sport
1993 Szczegóły		Cruzeiro	0 – 0 2 – 1	Grêmio		Flamengo	Vasco da Gama
1994 Szczegóły		Grêmio	0 – 0 1 – 0	Ceará		Linhares	Vasco da Gama
1995 Szczegóły		Corinthians Paulista	2 – 1 1 – 0	Grêmio		Flamengo	Vasco da Gama
1996 Szczegóły		Cruzeiro	1 – 1 2 – 1	Palmeiras		Flamengo	Grêmio
1997 Szczegóły		Grêmio	0 – 0 2 – 2	Flamengo		Corinthians Paulista	Palmeiras
1998 Szczegóły		Palmeiras	0 – 1 2 – 0	Cruzeiro		Santos	Vasco da Gama
1999 Szczegóły		Juventude	2 – 1 0 – 0	Botafogo		Internacional	Palmeiras
2000 Szczegóły		Cruzeiro	0 – 0 2 – 1	São Paulo		Atlético Mineiro	Santos
2001 Szczegóły		Grêmio	2 – 2 3 – 1	Corinthians Paulista		Coritiba	Ponte Preta
2002 Szczegóły		Corinthians Paulista	2 – 1 1 – 1	Brasiliense		Atlético Mineiro	São Paulo
2003 Szczegóły		Cruzeiro	1 – 1 3 – 1	Flamengo		Goiás	Sport
2004 Szczegóły		Santo André	2 – 2 2 – 0	Flamengo		15 de Novembro	Vitória
2005 Szczegóły		Paulista	2 – 0 0 – 0	Fluminense		Ceará	Cruzeiro
2006 Szczegóły		Flamengo	2 – 0 1 – 0	Vasco da Gama		Ipatinga	Fluminense
2007 Szczegóły		Fluminense	1 – 1 1 – 0	Figueirense		Brasiliense	Botafogo
2008 Szczegóły		Sport	1 – 3 2 – 0	Corinthians Paulista		Vasco da Gama	Botafogo
2009 Szczegóły		Corinthians Paulista	2 – 0 2 – 2	Internacional		Vasco da Gama	Coritiba
2010 Szczegóły		Santos	1 – 2 2 – 0	Vitória		Grêmio	Atlético Goianiense
2011 Szczegóły		Vasco da Gama	2 – 3 1 – 0	Coritiba		Avaí	Ceará
2012 Szczegóły		Palmeiras	2 – 0 1 – 1	Coritiba		Grêmio	São Paulo
2013 Szczegóły		Flamengo	1 – 1 2 – 0	Athletico Paranaense		Goiás	Grêmio
2014 Szczegóły		Atlético Mineiro	2 – 0 1 – 0	Cruzeiro		Santos	Flamengo
2015 Szczegóły		Palmeiras	0 – 1 2 – 1 4 – 3 k.	Santos		São Paulo	Fluminense
2016 Szczegóły		Grêmio	3 – 1 1 – 1	Atlético Mineiro		Internacional	Cruzeiro
2017 Szczegóły		Cruzeiro	1 – 1 0 – 0 5 – 3 k.	Flamengo		Grêmio	Botafogo
2018 Szczegóły		Cruzeiro	1 – 0 2 – 1	Corinthians		Palmeiras	Flamengo
2019 Szczegóły		Athletico Paranaense	1 – 0 1 – 2	Internacional		Grêmio	Cruzeiro
2020 Szczegóły		Palmeiras	1 – 0 2 – 0	Grêmio		São Paulo	Palmeiras
2021 Szczegóły		Atlético Mineiro	4 – 0 2 – 1	Athletico Paranaense		Fortaleza	Flamengo

Klub	Stan	Tytuły
Cruzeiro	Minas Gerais	6 tytułów
Grêmio	Rio Grande do Sul	5 tytułów
Palmeiras	São Paulo	4 tytuły
Corinthians Paulista	São Paulo	3 tytuły
Flamengo	Rio de Janeiro	3 tytuły
Atlético Mineiro	Minas Gerais	2 tytuły
Criciúma	Santa Catarina	1 tytuł
Internacional	Rio Grande do Sul	1 tytuł
Juventude	Rio Grande do Sul	1 tytuł
Santos	São Paulo	1 tytuł
Paulista	São Paulo	1 tytuł
Santo André	São Paulo	1 tytuł
Vasco da Gama	Rio de Janeiro	1 tytuł
Fluminense	Rio de Janeiro	1 tytuł
Sport	Pernambuco	1 tytuł
Athletico Paranaense	Parana	1 tytuł

Stan	Tytuły
São Paulo	10 tytułów
Minas Gerais	8 tytułów
Rio Grande do Sul	7 tytułów
Rio de Janeiro	5 tytułów
Santa Catarina	1 tytuł
Pernambuco	1 tytuł
Parana	1 tytuł

• CBF. cbfnews.uol.com.br. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-01-27)].
• RSSSF