Cmentarz Wolnego Związku Religijnego
 Widok współczesny fragmentu Parku Aleksandry Natalli-Świat, na którego terenie znajdował się niegdyś cmentarz Wolnego Związku Religijnego | |
| Poprzednie nazwy |
Cholerafriedhof |
|---|---|
| Państwo | |
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. św Mikołaja |
| Typ cmentarza |
parafialny |
| Wyznanie |
protestanckie |
| Stan cmentarza |
zlikwidowany |
| Data otwarcia | |
| Data ostatniego pochówku |
ok. 1938[1] |
| Data likwidacji | |
| Zarządca |
1831–1845 urząd miasta, |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
 51°06′56″N 16°59′57″E/51,115556 16,999167
| |
Cmentarz Wolnego Związku Religijnego we Wrocławiu, niem. Freidenkerfriedhof (dawniej cmentarz ofiar epidemii cholery z 1831, niem. Cholerafriedhof) – cmentarz utworzony przez magistrat wrocławski na Szczepinie, z dala od ówczesnej ścisłej zabudowy miasta (przy Bunzlauer Straße, obecnie ulica Bolesławiecka; w pobliżu An der Hahnenkrähe[a], obecnej ul. Stacyjnej[b] oraz Frankfurter Straße, obecnej Legnickiej) po wybuchu epidemii[1][2].
Kilkanaście lat po epidemii, w roku 1845, cmentarz objął w zarząd powstały rok wcześniej z inicjatywy ks. Johannesa Ronge[2][3] Niemiecki Kościół Katolicki[1], zwany też (do 1859) Katolicką Wspólnotą w Chrystusie[2]. Kilka lat później, w roku 1849, wskutek nałożonej nań przez biskupa wrocławskiego Melchiora von Diepenbrocka ekskomuniki, J. Ronge wyemigrował do Londynu, a w roku 1859 członkowie wspólnoty weszli w skład liberalno-racjonalistycznego ruchu religijnego noszącego nazwę Wolnego Związku Religijnego[1][2].
Zmarły w ubóstwie Christian Gottfried Daniel Nees von Esenbeck, były profesor uniwersytetów w Erlangen, Bonn i Wrocławiu, lekarz, botanik oraz działacz społeczny i polityczny, były poseł do pruskiego landtagu, pochowany został w roku 1858 w południowo-zachodniej części cmentarza Wolnego Związku Religijnego. Nagrobek von Esenbecka z jego reliefowym przedstawieniem miał kształt postumentu na kwadratowej podstawie[1].
W 1906 roku na cmentarzu postawiony został dom przedpogrzebowy. Po rozwiązaniu gminy wyznaniowej w roku 1938 cmentarz został zamknięty, a ostatecznie zlikwidowano go w 1957 roku[1]. Obecnie teren dawnego cmentarza wchodzi w skład Parku Aleksandry Natalli-Świat[b][4][5], upamiętniającego polską posłankę, która zginęła w katastrofie polskiego Tu-154 w Smoleńsku w 2010 roku[6]
Uwagi
- ↑ Niemiecka nazwa tej peryferyjnej uliczki (znajdującej się w XIX wieku na granicy miasta), An der Hahnenkrähe, oznacza dosłownie „Przy pianiu koguta” i według autora przewodnika po Wrocławiu z 1937 roku pt. Kennst Du das Schöne Breslau? („Czy znasz ten piękny Wrocław?”), Fritza Wiedermanna, jest wspomnieniem szesnastowiecznej miejscowej legendy o zakładzie rycerza z diabłem, z której rycerz wyszedł zwycięsko dzięki temu, że diabeł nie wiedział o zasadzie, że bramy miejskie otwierane są rano dopiero po tym, jak zapieją pierwsze koguty[8].
- ↑ a b W sąsiedztwie cmentarza Wolnego Związku Religijnego, wzdłuż ulicy An der Hahnenkrähe, władze miejskie wyznaczyły działkę na potrzeby cmentarza elżbietanek, który uruchomiony został w 1868 roku[7]. Oba te cmentarze zostały zlikwidowane ostatecznie w 1957 roku, tereny po nich wchodzą w skład Parku Aleksandry Natalli-Świat.
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h Burak i Okólska 2007 ↓, s. 200.
- ↑ a b c d e f Encyklopedia Wrocławia 2000 ↓, Cmentarz Wolnego Związku Religijnego, s. 116.
- ↑ Encyklopedia Wrocławia 2000 ↓, Wolny Związek Religijny, s. 910.
- ↑ Cmentarz Wolnego Związku Wyznaniowego. fotopolska.eu. [dostęp 2021-04-05]. (pol.).
- ↑ Park Aleksandry Natalli-Świat. fotopolska.eu. [dostęp 2021-04-05]. (pol.).
- ↑ Monika Dubec: Tereny zielone imienia A. Natalli-Świat, J. Szmajdzińskiego i W. Stasiaka. ARAW S.A, 2020-09-18. [dostęp 2021-04-05]. (pol.).
- ↑ Burak i Okólska 2007 ↓, s. 109–110.
- ↑ An der Hahnenkrähe – Przy Męce Piotrowej. fotopolska.eu. [dostęp 2021-04-05]. (pol.).
Bibliografia
- Encyklopedia Wrocławia. Jan Harasimowicz (red.). Wyd. I. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2000. ISBN 83-7023-749-5.
- Marek Burak, Halina Okólska, Cmentarze dawnego Wrocławia, Wrocław: Muzeum Architektury we Wrocławiu: Wydawnictwo Via Nova, 2007, s. 200–202, ISBN 978-83-89262-38-7, ISBN 978-83-60544-21-1, OCLC 832459570.
