Andrzej Lechowicz
Andrzej Lechowicz, właściwe nazwisko Loch (zm. ok. 1637) – poeta polsko-łaciński, spolszczony Szkot[1], często podpisywał się w zlatynizowanej formie jako Loeaechius[2] lub Loechius, Loechowic[3]. Twórca jednego z największych zbiorów anagramów w literaturze staropolskiej.
Życiorys
Uczył się w Braniewie i Wilnie, od 1584 studiował na Akademii Krakowskiej. Zaprzyjaźniony był m.in. z Szymonem Szymonowicem[4], Kasprem Miaskowskim[5] i Marcinem z Kłecka[6].
Poeta wyspecjalizował się w anagramach (jako schyłkowa forma poezji renesansowej) opisując biskupów, kasztelanów, wojewodów, opatów i dworzan[7]. Pisał głównie wiersze okolicznościowe i panegiryczne, przeważnie po łacinie. W latach 1608–1617 drukiem ogłosił pięć dzieł w języku polskim. Za życia cieszył się sławą wybitnego poety, sam często wypowiadał się na temat twórczości innych. Kasper Miaskowski określił poetę jako spadkobiercę kunsztu Jana Kochanowskiego.
Z Polski Andrzej Lechowicz wyjeżdżał do Szkocji na przełomie 1602 i 1603 roku, ostatecznie opuścił kraj ok. 1621 roku.
Opinie Lechowicza na temat współczesnych mu poetów:
- O Stanisławie Grochowskim: że on będąc jednym z pierwszych owych geniuszów poetycznych polskich, nie był poślednim w sztuce poezyi.[8]
- O Kasprze Miaskowskim:
Miaskowski Kuiawskiey nowe światło strony,
Któryś Polski Amphion (czyie zawsze żagle
Port, gdzie ieno zamierzał, dochodziły nagle:
Acz on ani wiosłami, ni wiatrem, lecz piory
Dowcipu wierzch dochodził niedostępnej- góry[9]
- O Marcinie z Kłecka, anagram po łacinie opublikowany w 2012 roku przez Dawida Junga:
MARTINVS KLECENSIS,
Per Anagramma triplex.
TV NI MALIS CRESCENS.
EN, SECTIS NIL SACRVM.
AM LIS SIC CENSETUR[10].
Dzieła Andrzeja Lechowicza w języku polskim
- Musa gór Wielickich... (Kraków 1608), utwór przypisywany poecie
- Na szczęśliwe y pożądane zwrocenie się... (Wilno 1611)
- Nagrobek y thren pogrzebowy przy ostatniey posłudze bogoboynie zeszłey Pani Jeym. P. Elżbiety Chodkiewiczowny... (Wilno 1613)
- Uprzeyme witanie troskliwe obżałowanie matki... (1613)
- Żałoba sowita albo Pales z utraty wizerunku dobrey... (1617)
Twórczość łacińska Andrzeja Lechowicza według Estreichera
- Anagrammata in Jacobi I Angliae Regis... (1603)
- Anagrammatismi encomiastici... (161...) dedykowane Dawidowi Konarskiemu
- Animus Constantiae... (1608) dedykowane arcybiskupowi gnieźnieńskiemu, Bernardowi Maciejowskiemu
- Sermiae Archiducibus... (1606)
- Astraea gestiens... (1605)
- Classes IV Anagrammatum... (1608)
- Classes Quinque Anagrammatis... (1609)
- Cracovia gestiens... (1606) dedykowane Zygmuntowi III
- Decas Anagrammatum... (1605)
- Decas Anagrammatum qua encomia... (1606)
- Decas Anagrammatum Quibus... (1607) dedykowane m.in. Szymonowi Syreniuszowi
- Decas Anagrammatum Andreae Loeaechii Scoti...
- Cum die Jesu Christi... (1637)
- Elogium... (1606)
- Elogium Illustrissimi... (1605)
- Nominis... (1606)
- Epitalamium in Nuptias... (1594)
- Epithalamium... (1595)
- Epithalamium... (1605)
- Epithalamium... (1605) dedykowane Zygmuntowi III
- Eudoxia, Sive Nomia... (1596)
- Eudoxia... (1604)
- Eudoxia Rdorum... (1607)
- Eudoxia Admodum... (1608)
- Nobilis et Generosi... (1594)
- Neroica indoles... (1605)
- Jovis arbitrium... (1602)
- Kalendae... (1607)
- Ad Illustriss... (1595)
- Musea extorres... (1607)
- Naeniae a diversis... (1621)
- Numen innocuo... (1605)
- Patientiae tyrocinium... (1605)
- Pietas Nicolai Christophori Radivili... (1616)
- Illustrissimo et... (1608)
- Secardotium... (1594)
- Schediasmata duo... (1612)
- Speculum... (1607)
- Supplices... (1632)
- Tomoleon Neptuni... (1598)
- Vladislaviae de Gnesna... (1604)
Przypisy
- ↑ Dykcyonarz biograficzny powszechny, Warszawa 1851, t. II, s. 13.
- ↑ Joachim Lelewel, Polska dzieje i rzeczy jej, t. I, Poznań 1858, s. 68.
- ↑ Teki historyczne, Londyn: Polskie Towarzystwo Historyczne w Wielkiej Brytanii 2004, t. 23, s. 29.
- ↑ Zbigniew Nowak, Wśród zagadnień polskiej literatury barokowej, cz. 1, Uniwersytet Śląski 1980, s. 34.
- ↑ Stefan Nieznanowski, O poezji Kaspara Miaskowskiego, KUL 1965, s. 184.
- ↑ Dawid Jung, Wierszopisowie Kłecka w latach 1590-1623. Przyczynki do historii kultury staropolskiej, Biblioteka Staropolska t. 1, 2012, s. 57.
- ↑ Odrodzenie w Polsce. Historia literatury, (praca zbiorowa), PIW 1956, s. 210.
- ↑ Jan Drozdziewicz, O życiu i pismach ks. Stanisława Grochowskiego [w:] Poezye ks. Stanisława Grochowskiego, t. II, Kraków 1859, s. II.
- ↑ Wacław Aleksander Maciejowski, Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830, t. I, Warszawa 1851, s. 736.
- ↑ D. Jung, Wierszopisowie Kłecka w latach 1590-1623. Przyczynki do historii kultury staropolskiej, Biblioteka Staropolska t. 1, 2012, s. 57.
Bibliografia
- W. Borowy, The Scotsin Old Poland, „The Warsaw Weekly" 1938 nr 27
- U. Szumska, Anglia a Polska w epoce humanizmu i reformacji, Lwów 1938
- "Polski Słownik Biograficzny" t. 17 (R. Leszczyński)
- Karol Estreicher, Bibliografia polska, t. 21, tom serii III, s. 376-384
Linki zewnętrzne
- Dzieła Andrzeja Lechowicza w bibliotece Polona