7 Batalion Celny
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1921 |
| Rozformowanie |
1922 |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Kontynuacja | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
mjr Marcin Bagiński |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
Główna Komenda Batalionów Celnych |
7 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych nr 3046/Org z dnia 24 marca 1921 w miejsce batalionów wartowniczych i batalionów etapowych utworzone zostały bataliony celne. 7 batalion celny powstał na terenie Okręgu Generalnego „Kraków”, na bazie 2/V batalionu wartowniczego[2]. Etat batalionu wynosił 14 oficerów i 600 szeregowych[3]. Podlegał Komendzie Głównej Batalionów Celnych, a pod względem politycznym Ministrowi Spraw Wewnętrznych[4].
Mimo że batalion był w całym tego słowa znaczeniu oddziałem wojskowym, nie wchodził on w skład pokojowego etatu armii. Uniemożliwiało to uzupełnianie z normalnego poboru rekruta. Ministerstwo Spraw Wojskowych zarówno przy ich formowaniu, jak i uzupełnianiu przydzielało mu często żołnierzy podlegających zwolnieniu, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako nie nadających się do dalszej służby wojskowej[5]. Rozkazem tajnym nr 10 z 7 października 1921 Komendant Główny Batalionów Celnych nakazał likwidację batalionów nr 14., 17. i 18[6]. W myśl tego rozkazu 18 batalion celny miał przekazać swoją 2 kompanię do 7 batalionu celnego w Żywcu[7]. W dniu 28 października wszystkie kompanie rozformowywanych batalionów winny odejść do miejsc nowego przeznaczenia[8].
W listopadzie 1921 Ministerstwo Spraw Wewnętrznych postanowiło powołać brygady celne[9]. 7 batalion celny wszedł w struktury 3 Brygady Celnej[10].
Od chwili powstania sztab batalionu pozostawał w Żywcu. Całością sił pełnił służbę do sierpnia 1922. Wtedy to został zluzowany przez Straż Celną[a]. Jesienią 1922 7 batalion celny przekazał swój odcinek graniczny nowo powstałemu Inspektoratowi Straży Celnej „Żywiec”. We wrześniu 1922 batalion miał być przedyslokowany do Oran. W tym celu został ześrodkowany w Żywcu. Jedynie 2 kompania celna pozostawała w Łodygowicach. 9 października 1922 sztab batalionu przebywał nadal w Żywcu, a kompanie jak we wrześniu[11]. W trzeciej dekadzie października 1922 batalion przybył na teren województwa nowogródzkiego i obsadzał odcinek graniczny w powiecie lidzkim od rzeki Ula do rzeki Mereczanka[12]. Batalion luzował Grupę Marcinkańce[13].
Wykonując postanowienia uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922, Minister Spraw Wewnętrznych rozkazem z 9 listopada 1922 zmienił nazwę „Baony Celne” na „Straż Graniczna”[4]. Wprowadził jednocześnie w formacji nową organizację wewnętrzną[14]. 7 batalion celny przemianowany został na 7 batalion Straży Granicznej.
Służba celna
Odcinek batalionowy podzielony był na cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki wystawiano wzdłuż linii granicznej w taki sposób, by mogły się nawzajem widzieć w dzień[15]. W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca polegała na tym, że te pierwsze wystawiały wzdłuż linii granicznej stale posterunki i patrole, natomiast policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście[16].
- Sąsiednie bataliony
Kadra batalionu
- Dowódcy batalionu
| stopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby | kolejne stanowisko |
|---|---|---|---|
| mjr art. | Marcin Bagiński[1] | VI 1921 – † 5 I 1922 w Żywcu[18][19][11] | |
| mjr | Antoni Winczewski[1] | II 1922 – X 1922[11] |
Struktura organizacyjna
| Ordre de Bataille 7 batalionu celnego w Żywcu na dzień 1 czerwca 1921[11] | ||||
|---|---|---|---|---|
| kompania | 1. Korbielów | 2. Ustroń | 3. Cieszyn | 4. Rajcza |
| dowódca | kpt. Stanisław Wiśniewski | por. Stanisław Leśniak | por. B. Lóbel | kpt. Władysław Gawacki |
| placówki | Sopotnia | Juraszyna | Zebrzydowice | Zwardoń |
| Kamiena | Leśna g. | Kaczyce | Zwardoń st. | |
| Korbielów | Leśna g. | Ray | Osna | |
| Krzyżówki | Jawornik | Otrembów | Rastoka | |
| Watówki/Kędziory/ | Wielki Stożek | Pogwizdów | Przygibek | |
| Głuchaczki | Bystry | Marklowice | Soblówka | |
| Zawoja | Jasnowice | Cieszyn | Glinki | |
| Skawranów | Cieszyn | Okrągłe | ||
| Jaworzynka | Blogocice | |||
| Pońców | ||||
| OdeB 7 batalionu celnego w Cieszynie na dzień 1 grudnia 1921[11]: | ||||
| kompania | 1. Korbielów | 2. Koniaków | 3. Ujsoły | 4. Rajcza |
| dowódca | kpt. Stanisław Wiśniewski | por. Stanisław Leśniak | kpt. Władysław Gawacki | kpt. Tadeusz Baranowski |
| placówki | Sopotnia | Stożek Wielki | Soblówka | Myto |
| Kamienna | Bystry | Wuniczki | Zwardoń | |
| Korbielów | Jasnowice | Glinki | Skalana | |
| Krzyżówki | Skowronów | Długi Groń | Ożna | |
| Wałowki | Jaworzynka | Okrągłe | Rostoka | |
| Głuchaczki | Jaworzynka | Zlatna | Przygibek | |
| OdeB 7 batalionu celnego w Żywcu dzień 1 sierpnia 1922[11]: | ||||
| kompania | 1. Istebna | 2. Łodygowice[b] | 3. Ujsoły | 4. Korbielów |
| dowódca | kpt. Stanisław Wiśniewski | por. Jakub Hećko | por. Konstanty Jucewicz | ppor. Kazimierz Dzińczyński |
| placówki | Stożek | |||
| Bystra | ||||
| Jasnowice | ||||
| Jaworzynka | ||||
| Jaworzynka szkoła | ||||
| Maciejka | ||||
| Bobczonka | Przygibek | |||
| Myto Zwardoń | Morgi | Sopotnia | ||
| Stacja Zwardoń | Klin | Kamienna | ||
| Skalana | Glinka | Korbielów górny | ||
| Ożna | Straceniec | Krzyżówki | ||
| Magrina | Złatna | Głuchaczki | ||
Uwagi
Przypisy
- ↑ a b c Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 12.
- ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 124.
- ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 24.
- ↑ a b Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 25.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 75.
- ↑ Polak 1998 ↓, s. 18.
- ↑ Polak 1998 ↓, s. 19.
- ↑ Polak 1998 ↓, s. 20.
- ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 26.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 74.
- ↑ a b c d e f g h OdeB batalionów celnych ↓, s. 7bc.
- ↑ Materiały dyslokacyjne SG ↓, s. 11.
- ↑ Materiały dyslokacyjne SG ↓, s. 9.
- ↑ Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 5.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 72.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 73.
- ↑ WIG – mapa operacyjna Polski 1:300 000
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 maja 1922, s. 361.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 30 z 2 września 1922, s. 658. Major Marcin Bagiński był oficerem 20 pułku artylerii polowej.
Bibliografia
- Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
- Henryk Dominiczak: Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
- Bogusław Polak: Z dziejów polskich formacji granicznych 1918−1839. Studia i materiały. T. I. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909484-0-0.
- Teresa Prengel-Boczkowska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
- Ordre de bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.110/350 i 110/351)
- Zarządzenia i wytyczne Ministerstwa Skarbu, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Głównej Komendy Batalionów Celnych dotyczące organizacji, reorganizacji i luzowania Batalionów Celnych → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Materiały dotyczące spraw dyslokacyjnych:przeniesienia siedzib komend, baonów, obszary odcinków granicznych, 1922–1923 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.