Śpiewająca rewolucja
Śpiewająca rewolucja – potoczna nazwa wydarzeń mających miejsce pomiędzy 1987 a 1991 na Litwie, Łotwie i w Estonii, które w efekcie doprowadziły do odzyskania przez nie niepodległości[1].
Określenie śpiewająca rewolucja zostało ukute przez estońskiego artystę i działacza – Heinza Valka, w artykule opublikowanym w tydzień po spontanicznych, masowych, nocnych śpiewach w Tallinnie w dniach 10–11 czerwca 1988[2]. Śpiewy te są głęboko zakorzenione w estońskiej tradycji, którą wyraża Festiwal Pieśni Estońskiej. W czasach sowieckich wspólne śpiewanie ludowych pieśni na tychże festiwalach stało się czynnikiem kształtującym estońską tożsamość oraz solidarność w oporze przeciwko komunizmowi i próbom rusyfikacji kraju[3].
Estonia
W lutym 1987 r. został ujawniony plan rządu radzieckiego dotyczący wydobywania fosforytu w powiecie Lääne-Viru z potencjalnie katastrofalnymi konsekwencjami dla środowiska i społeczeństwa. To zapoczątkowało publiczną kampanię na rzecz ochrony środowiska w tzw. kampanię fosforytową[4][5]. Z kolei 23 sierpnia 1987 r. grupa MRP-AEG (est. Molotov-Ribbentropi Pakti Avalikustamise Eesti Grupp), zorganizowała spotkanie w Hirvepark na Starym Mieście w Tallinnie w rocznicę paktu Ribbentrop – Mołotow, żądając ujawnienia i potępienia jego tajnego protokołu, domagając się też przestrzegania praw człowieka. Władze wyłączyły nagłośnienie, ale nikt nie został aresztowany[6][7].
Kolejnym ważnym wydarzeniem w Estonii była premiera utworu „Pięć pieśni patriotycznych” Alo Mattiisena na festiwalu Tartu Pop w maju 1988 r. W czerwcu tego samego roku odbył się Festiwal Starego Miasta w Tallinnie. Po oficjalnej części uczestnicy przenieśli się na Teren Festiwalu Piosenki i zaczęli spontanicznie śpiewać pieśni patriotyczne.
23 sierpnia 1989 r. miało miejsce historyczne wydarzenie: tzw. bałtycki łańcuch (także: bałtycka droga) utworzyli mieszkańcy trzech krajów, trzymając się za ręce, stojąc obok siebie na odcinku ok. 600 km.[8] W wydarzeniu wzięło udział 700 tys. Estończyków.
Utwór „Pięć pieśni patriotycznych” Mattiisena został ponownie wykonany na festiwalu „Rock Summer” w Tallinnie w dniach 26–28 sierpnia 1988 r.[9] Z kolei Festiwal „Pieśń o Estonii” odbył się na Terenie Festiwalu Pieśni 11 września[10]. Trivimi Velliste, prezes Stowarzyszenia Estońskiego Dziedzictwa, po raz pierwszy wyraził publiczną wolę odzyskania niepodległości. W kwietniu 1988 r. Stowarzyszenie zorganizowało masową demonstrację w Tartu: wywieszano wówczas po raz pierwszy od utraty niepodległości narodowe flagi. Aby uniknąć oskarżeń KGB, tworzono je z pojedynczych flag powiewających obok siebie: niebieskiej, czarnej i białej. Kilka miesięcy później, w czerwcu, na Rynku w Tallinnie, zaczęto śpiewać patriotyczne piosenki, wymachując już pełnoprawnymi flagami Estonii[7].
Najwyższa Rada ZSRR Estonii wydała 16 listopada 1988 r. „Estońską deklarację suwerenności”[8], a na początku 1989 r., pomimo protestów Rosjan, oficjalnie przywrócono przedwojenną flagę i język estoński[7].
Śpiewająca rewolucja w Estonii trwała ponad cztery lata, z różnymi protestami i aktami buntu. W 1991 r., Najwyższa Rada Estonii wraz z Kongresem Estonii ogłosiły przywrócenie niepodległego państwa Estonii i odrzuciły ustawodawstwo radzieckie. Było to dzień po puczu w Rosji i aresztowaniu Michaiła Gorbaczowa. Estończycy decydowali się działać jako ludzkie tarcze, aby chronić stacje radiowe i telewizyjne przed radzieckimi czołgami. Dzięki tym działaniom Estonia odzyskała niepodległość bez rozlewu krwi[7].
Niepodległość ogłoszono późnym wieczorem 20 sierpnia 1991 r., po osiągnięciu porozumienia między różnymi partiami politycznymi. Następnego ranka wojska radzieckie bezskutecznie próbowały szturmować wieżę telewizyjną w Tallinnie[11].
Islandia była pierwszym krajem, który uznał odnowioną niepodległość Estonii. Stało się to 22 sierpnia 1991 r. Tablica upamiętniająca to wydarzenie znajduje się na zewnętrznej ścianie Ministerstwa Spraw Zagranicznych, która sama w sobie znajduje się na Placu Islandii (est. Islandi väljak 1).
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Clare Thomson: The Singing revolution. London: Michael Joseph, 1992. ISBN 0-7181-3459-1.
- ↑ Henri Vogt: Between Utopia And Disillusioment: A Narrative Of The Political Transformation In Eastern Europe (Studies in Contemporary European History). Berghahn Books. ISBN 1-57181-895-2.
- ↑ Priit Vesilind, James Tusty, Maureen Castle Tusty, The Singing Revolution: How Culture Saved a Nation, Varrak, 2008, ISBN 978-9985-3-1623-8.
- ↑ Lewandowski 2002 ↓, s. 261.
- ↑ Estonica.org - Phosphorite War [online], www.estonica.org [dostęp 2020-05-20].
- ↑ Clare Thomson, The singing revolution : a political journey through the Baltic States, London: Joseph, 1992, ISBN 0-7181-3459-1, OCLC 59909888 [dostęp 2020-05-20].
- ↑ a b c d Śpiewająca Rewolucja w Estonii a rola kultury w patriotyzmie małego narodu, [w:] Michał Włodarczyk, Publikacja pokonferencyjna Ogólnopolski Zjazd Internacjologów Studentów,, Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych UW, 2014.
- ↑ a b Estonia's Singing Revolution (1986-1991) [online], ICNC [dostęp 2020-05-20] (ang.).
- ↑ 1988 – Rock Summer I - Rock Summer [online], www.rocksummer.ee [dostęp 2020-05-20].
- ↑ Estonica.org - Song of Estonia [online], www.estonica.org [dostęp 2020-05-20].
- ↑ Polish-American Foundation for Economic Research and Education, QBS Jan Kubań, Jak zostać Tygrysem Europy, Warszawa: Polsko-Amerykańska Fundacja Edukacji i Rozwoju Ekonomicznego PAFERE, 2017, ISBN 978-83-929152-4-9, OCLC 1036602353 [dostęp 2020-05-20].
Bibliografia
- Jan Lewandowski: Historia Estonii. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2002. ISBN 83-04-04528-1.
Linki zewnętrzne
- Estonian Singing Revolution. 1988 w serwisie YouTube
- Estonian Singing Revolution. 1988. 2 h 54 min. w serwisie YouTube
- Mu isamaa on minu arm. 2014 w serwisie YouTube
| Polska | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Węgry | |||||
| Czechosłowacja | |||||
| NRD | |||||
| Rumunia | |||||
| Bułgaria | |||||
| Jugosławia | |||||
| Albania | |||||
| ZSRR |
|
