Łubinnik
 Thermopsis rhombifolia | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
łubinnik | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Thermopsis R. Br. W.T.Aiton, Hortus Kew. 3: 3 (1811)[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
T. lanceolata R. Brown in W. T. Aiton[4] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Łubinnik[5] (Thermopsis R. Brown) – rodzaj roślin z rodziny bobowatych. Obejmuje 27 gatunków[3]. Rośliny te występują w większości w strefie umiarkowanej w Azji, poza tym w Himalajach, w europejskiej części południowej Rosji oraz w Ameryce Północnej (wschodnie i zachodnie Stany Zjednoczone i Kolumbia Brytyjska w Kanadzie)[6][3]. W naturze rosną w większości w górskich lasach i na ich skrajach, w formacjach trawiastych i zaroślowych, na pustyniach, w tundrze i subarktycznych zaroślach i lasach[6].
Rośliny z tego rodzaju uprawiane są jako ozdobne[7][6], wykorzystywane są do umacniania skarp, w celu ochrony przed erozją, w ziołolecznictwie, niektóre są chwastami w uprawach[6].
Nazwa naukowa utworzona została z greckiego słowa thermos oznaczającego „łubin” i przyrostka -opsis oznaczającego „wygląd” w nawiązaniu do przypominających łubin kwiatostanów[6].
Morfologia
- Pokrój
- Byliny z pełzającym kłączem, z którego wyrastają wzniesione, jednoroczne pędy[8].
- Liście
- O blaszce trójlistkowej, wsparte okazałymi, liściastymi przylistkami. Przylistki są wolne z wyjątkiem tych odziomkowych, które zrastają się w błoniastą pochwę, na szczycie trójdzielną[8].
- Kwiaty
- Motylkowe, zebrane we wzniesione grona wyrastające szczytowo lub naprzeciw liści. Kielich dzwonkowaty, rozdęty doosiowo, zakończony 5 ząbkami. Korona żółta. Pręcików 10, o wolnych nitkach. Słupek pojedynczy, z jednego owocolistka, z górną zalążnią zawierającą od 4 do 22 zalążków[8].
- Owoce
- Strąki skórzaste, proste lub wygięte, równowąskie lub jajowate. Zawierają nasiona kuliste lub nerkowate z drobnym białym hilum[8].
Systematyka
- Pozycja systematyczna
Jeden z rodzajów plemienia Thermopsideae z podrodziny bobowatych właściwych (Faboideae) z rodziny bobowatych (Fabaceae)[9]. Zaliczany tu tradycyjnie gatunek – Thermopsis turcica (endemit Azji Mniejszej) wyodrębniony został w 2014 roku w osobny, monotypowy rodzaj Vuralia jako V. turcica[10].
- Thermopsis alpina (Pall.) Ledeb.
- Thermopsis alterniflora Regel & Schmalh.
- Thermopsis barbata Benth.
- Thermopsis bargusinensis Czefr.
- Thermopsis californica S.Watson
- Thermopsis chinensis Benth. ex S.Moore
- Thermopsis dahurica Czefr.
- Thermopsis dolichocarpa V.A.Nikitin
- Thermopsis gracilis Howell
- Thermopsis gyirongensis S.Q.Wei
- Thermopsis hirsutissima Czefr.
- Thermopsis inflata Cambess.
- Thermopsis jacutica Czefr.
- Thermopsis lanceolata R.Br. – łubinnik wąskolistny
- Thermopsis longicarpa N.Ulziykh.
- Thermopsis macrophylla Hook. & Arn.
- Thermopsis mollis (Michx.) M.A.Curtis ex A.Gray – łubinnik miękkowłosy
- Thermopsis mongolica Czefr.
- Thermopsis montana Nutt. – łubinnik górski
- Thermopsis przewalskii Czefr.
- Thermopsis rhombifolia (Pursh) Richardson – łubinnik rombolistny
- Thermopsis robusta Howell
- Thermopsis schischkinii Czefr.
- Thermopsis smithiana E.Peter
- Thermopsis turkestanica Gand.
- Thermopsis villosa (Walter) Fernald & B.G.Schub.
- Thermopsis yushuensis S.Q.Wei
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-04-13] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-04-13] (ang.).
- ↑ a b c d e Thermopsis R.Br.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2023-04-13].
- ↑ Thermopsis. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2023-04-13].
- ↑ a b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 184. ISBN 978-83-925110-5-2.
- ↑ a b c d e G. P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 265. ISBN 978-1-900347-80-8.
- ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 919, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c d Thermopsis R. Brown. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2023-04-13].
- ↑ Genus Thermopsis R. Br.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2023-04-13]. (ang.).
- ↑ Tuna Uysal, Kuddisi Ertuğrul, Meryem Bozkurt, A new genus segregated from Thermopsis (Fabaceae: Papilionoideae): Vuralia, „Plant Systematics and Evolution”, 300, 2014, s. 1627–1637 [dostęp 2023-04-14].